Po poslednjem popisu u Mađarskoj živi oko 3.800 Srba. Upućeniji tvrde da ih ima i više, ali se mnogi i dalje izjašnjavaju „nepostojećim“ nazivom, Jugosloven. Od Čarnojevića do Miloševića, Srbi su odlazili put zemlje čardaša, pa zato i ne čudi što ćete, dok šetate pored Dunava koji deli Budim i Peštu, na peštanskoj strani zateći tablu Belgrad rakpart, ili u prevodu Beogradski kej. Nekoliko uličica iza, prema čuvenoj Vaci ulici, budimpeštanskoj Knez Mihailovoj, nalazi se i Srpska ulica, a u njoj srpska pravoslavna crkva.
Hram Svetog velikomučenika Georgija, posebno je označen u svim mapama mađarske prestonice, pa u tihoj uličici možete zateći ponekog radoznalog turistu kako fotografiše ili čita istorijat iz vodiča.
Srpska crkva u Pešti sazidana je u 17. veku, na temeljima srednjovekovnog hrama o kome se malo zna zbog ratnih razaranja i borbi za oslobođenje Pešte od Turaka. Poznato je da je imala svoje groblje na kraju Kečkemetske ulice, na današnjem trgu Kalvin, i bila je posvećena svetom Georgiju. Ovaj hram je ostao zabeležen na starom crkvenom pečatnjaku sa kraja 17. veka. Od tog hrama ostao je samo oltar koji se razlikuje od naosa po neobičnim masivnim zidovima, i malim prozorima koji se završavaju polukružnim lukom.
U oltaru je sačuvana osmostrana srednjovekovna omivalnica u gotičkom stilu. Srbi, Peštanci, u svom dopisu caru iz 1695. mole za obnovu hrama. Tri godine kasnije to se i desilo, a osveštao ga je lično patrijarh Arsenije Čarnojević koji je tada stolovao u neposrednoj blizini, na uglu Vacke i Havaš ulice. Ovaj hram, skromnijih dimenzija, porušen je 1731. godine, i uz stari oltar dozidan je današnji naos i temelji zvonika ispred zapadne fasade. Zvonik je sazidan i hram je dobio konačni (današnji) izgled 1752. godine. Arhitekta je bio Andreas Majerhofer iz Salcburga.
U sklopu ograde prema Srpskoj ulici je kapija, postavljena 1776. godine. Kada je tridesetih godina prošlog veka nivo ulice uzdignut, postavljena je današnja kapija od kovanog gvožđa. Stari ikonostas radio je 1760. godine Stefan Tenecki, akademski slikar i kijevski đak. Unutrašnjost hrama potpuno je uništena u poplavi 15. marta 1838. godine, kada je voda u crkvi dostigla nivo od tri metra, što danas pokazuje ploča postavljena spolja, istočno od takozvanih muških vrata. Tada su sačuvane samo dve ikone, apostola Petra i apostola Pavla.
Obnovi enterijera se pristupilo odmah. Bogatu rezbariju na ikonostasu je uradio drvorezbar Mihajlo Janić iz Arada po ugledu na crkvu u Temišvaru. Ikone je uradio Karlo Sterio, umetnik grčkog porekla, pravoslavac i bečki akademac. Za godinu dana uradio je 49 ikona, a na slavskoj se potpisao ćirilicom. Najveća svetinja hrama su mošti svetog Georgija, tačnije deo kosti sa šake, koje je doneo monah German iz svete zemlje.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
