Burundi: Gitega, glavni grad u nastajanju

Time se ponovo uspostavljena tradicija, prekinuta kolonijalnom vladavinom, najpre nemačkom, a posle belgijskom, koja je trajala sto dvadeset godina. Jer, Gitega je bila prestonica zemlje, koja se nekada zvala Urundi.

Iako je zvanično osnovana kao grad početkom dvadesetog veka, to nije narušilo kontinuitet prestonice, pošto su kraljevski „dvorovi“ bili prostori ograđeni koljem na obližnjim brdima, sa slamom pokrivenim „palatama“. Burundi je u nezavisnost ušao kao kraljevina, s pretposlednjim kraljem (mvami) Mvambutsom Četvrtim, kome su ranije nemački kolonijalni upravljači sagradili rezidenciju od cigle u Gitegi. Prestonica je, i ranije seljena s brda na brdo, preseljena u Budžumburu, na obalu jezera Tanganjike. Jedna od ranijih prestonica, selo Muramvja, bila mi je usputna stanica.
Gitega je, posle sticanja nezavisnosti zemlje, šezdeset godina tavorila, što je vidljivo iz njenog prostornog položaja i kvaliteta građevina. Ona izgleda kao skup desetak sela ispresecanih ulicama od crvene zemlje, sa nekoliko dvospratnih kuća u centru, kojim krivuda asfaltni put.

Nešto administartivnih zgrada i manjih hotela teško da će zadovoljiti potrebe prestonice. Sva je prilika da se učmali život grada neće promeniti dolaskom prestonice i da će centar događanja i dalje biti u Budžumburi. Tim pre što su kineski graditelji tamo nedavno izgradili ogromnu predsedničku palatu.

Uspomenu na slavniju prošlost Gitege čuva Nacionalni muzej na periferiji grada. To je jedini pravi muzej u Burundiju, iako je smešten u samo jednoj prostoriji. Izloženo je nešto arheoloških predmeta, ali glavni deo njegove postavke odslikava tradicionalni život stanovnika – grnčarija, posude od drveta i pruća, oružje i nakit.

Rekonstruisan je nekadašnnji „dvor“, sa prostorijom u kojoj su se nalazili kraljevski bubnjevi, jedno od nacionalnih obeležja Burundija. Bile su mi najintersantnije stare fotografije plemenskih poglavica, ogrnutih leopardovom kožom, i ratnika sa dugim kopljima, kao i mladih devojaka u tradicionalnoj odeći i bez nje. Fotografija poslednjeg kralja, Ntarea Petog, u tradicionalnoj odeći, svedoči o sudbini kraljevstva i događajima, koji su oblikovali istoriju Burundija.

Njegov brat, princ Luis Rvagasore, bio je lider pokreta za okončanje kolonijalizma i na prvim izborima postao je premijer Burundija. Posle nekoliko nedelja ubijen je u Budžumburi, gde mu se nalazi mauzolej, na vidikovcu iznad grada, s pogledom na jezero. To ubistvo je otvorilo Pandorinu kutiju sukoba dva osnovna plemena u Burundiju, Hutu i Tutsi. Stalni državni udari, politička ubistva i smene vlasti dovodili su do masakra pripadnika jednog ili drugog plemena, koji se merio stotinama hiljada žrtava. U jednom takvom puču kralj Ntare je prognan i Burundi je postao republika. Kada se kao građanin vratio u zemlju, ubijen je u kraljevskoj palati (sada ruiniranoj) odmah pored muzeja.