Cetinje (2): Manastir kome je darovana i planina Lovćen

Prema podacima Mitropolije crnogorsko-primorske, osim obnovljenog manastirskog kompleksa sa crkvom posvećenom Rođenju Presvete Bogorodice, manastiru na Cetinju pripadaju i ostaci starog manastira Crnojevića sa crkvom na Ćipuru, u kome je od 1493. do 1496. radila čuvena Cetinjska štamparija – jedna od najstarijih u slovenskom svetu i na ćiriličnom pismu, a svakako prva u srpskim zemljama.

U osnivačkoj povelji svoje zadužbine na Cetinju Ivan Crnojević, između ostalog, moli i zaklinje „onoga koga odredi Bog da nakon njega vlada tom zemljom, da to što je on priložio, uzakonio i potvrdio, ostane na vijeke netaknuto, kao što i on ništa nije uzeo svetim crkvama, no koliko je mogao priložio i potvrdio“.

„Ako koga nauči sijač zloće i naš protivnik đavo da štogod oduzme od ovoga što je zapisano, takav da bude proklet od Boga i sile časnoga i životvornog krsta… i da bude podoban Judi izdajniku“, zapisao je Ivan Crnojević 4. januara 6693. godine od stvaranja sveta u Hrisovulji kojom je svom manastiru na Cetinju priložio i planinu Lovćen.

Na mestu na kome se nalazio manastir Crnojevića knez, a potom kralj Nikola Prvi Petrović 1890. podigao je dvorsku crkvu takođe posvećenu Rođenju Presvete Bogorodice.

Ova crkva je 1961. proglašena za kulturno dobro, a od 2012. nalazi se u sastavu Istorijskog muzeja CG.

Zajedno sa arheološkim ostacima manastirskog kompleksa Crnojevića kandidat je za upis na Uneskovu Listu svetske kulturne baštine.

U njoj počivaju Ivan Crnojević, kraj Nikola, kraljica Milena i njihove kćeri princeze Ksenija i Vjera, čiji su posmrtni ostaci 1. oktobra 1989. preneseni iz Italije i Francuske i svečano sahranjeni na Cetinju.

Prema popisima Mitropolije crnogorsko-primorske, u manastirskom posedu je crkva svetog Preobraženja sa ostacima manastirskog konaka na Ivanovim koritima, u kojoj ni ove godine na dan slave ovog hrama 19. avgusta sveštenici nisu mogli da uđu i služe liturgiju.

Policija im to nije dozvolila jer su se u crkvi zatvorila „neovlašćena lica“ iz organizacije koja se zove Crnogorska pravoslavna crkva i pretenduje da ima pravo na imovinu SPC u CG.

U vlasništvu Cetinjskog manastira su i kuće svetog Petra Cetinjskog na Rijeci Crnojevića i Karuču, Tablja – zvonara na Novoj džadi iznad Cetinjskog manastira, stara mitropolitska rezidencija – Biljarda, skit Svetog Ilije na Komovima, Mauzolej vladike Danila na Orlovom kršu iznad Cetinjskog manastira, kao i nova mitropolitska rezidencija, skit Svetog Jovana Krstitelja na lokalitetu Nova džada i Skit Vozdviženja Časnog Krsta na lokalitetu Škrke.

U Mitropoliji kažu da ovom spisku treba dodati i objekte čija se obnova očekuje poput crkve svetog Petra Cetinjskog na Lovćenu koja je srušene zbog podizanja mauzoleja 1972. godine.

Pokojni mitropolit Amfilohije (Radović) živeo je za taj dan i do poslednjeg trenutkak računao na „dogovor sa Bogom“ da doživi obnovu ove svetinje. Cetinjskom manastiru pripadaju i odžaklija svetog Petra Cetinjskog na obodu Vladičine bašte, srušena posle zemljotresa 1979. i zimovnik ovog svetitelja na Karuču.