„Crna smrt“ harala Evopom i u kameno doba (1. deo)

Prilikom iskopavanja neolitske grobnice u Švedskoj pronađeni su posmrtni ostaci dvadesetogodišnje žene za koju je metodom radioaktivnog ugljenika utvrđeno da je umrla pre 4900 godina. Vreme njene smrti poklapa se sa periodom tzv. neolitskog opadanja, kada su neolitske kulture i naselja širom Evrope misteriozno iščezli. Analizom ovih posmrtnih ostataka, grupa naučnika iz Francuske, Švedske i Danske otkrila je genome drevnog soja bakterije koja izaziva kugu – latinskog imena Yersinia pestis. U istoj grobnici pronađeni su posmrtni ostaci još jedne osobe, kod koje je otkriven isti soj bakterije, što je navelo ove naučnike da zaključe da su obe osobe umrle od kuge, kao i to da je verovatno bila reč o epidemiji.

Njihovo istraživanje, objavljeno u naučnom časopisu Cell, ukazuje da je genom ovog bakterijskog soja u genetičkom smislu stariji od svih do sada poznatih sojeva iste bakterije i da je najbliži rođak poslednjem zajedničkom evolutivnom pretku Y. pestis. Istraživači pretpostavljaju da se ovaj drevni uzorak odvojio od drugih sojeva kuge pre oko 5700 godina.

„Mi smo na evolutivnom početku ove zarazne bolesti“, kaže Simon Rasmusen, vodeći autor studije i naučnik sa Univerziteta u Kopenhagenu.

Rasmusen takođe veruje da ovo otkriće nudi novu teoriju o tome kako se kuga širila. Arheolozima je poznato da su se ogromne migracije ljudi iz evroazijskih stepa prema Evropi desile pre oko 5000 godina, ali još je predmet rasprava kako su ove kulture mogle da izmeste neolitsku stočarsku kulturu koja je u to vreme bila veoma zastupljena na starom kontinentu. Prethodni istraživači smatrali su da su ovi osvajači iz stepa doneli kugu sa sobom, tako da su „zajedničkim snagama“ opustošili velika naselja prvih evropskih stočara.

Ali, ako se soj kuge koji su naučnici pronašli u pomenutoj ženi odvojio od ostatka Y. pestis pre 5700 godina, to znači da je najverovatnije evoluirao pre nego što su ove migracije započele, odnosno negde u vreme kada su evropska neolitska naselja već počela da propadaju.

U saradnji sa Centrom za promociju nauke, „Danas“ predstavlja izabrane priče sa naučnopopularnog portala elementarium.cpn.rs