Drugi život

U srcu istočne Srbije, na samo desetak kilometara od Bora kojim dominiraju rudnički dimnjaci smestila se Brestovačka banja. O tome kada je otkrivena pouzdanih podataka nema. Zna se međutim da se za njenih deset izvora termalne vode znalo u doba Rimljana.
Ni Turci nisu ostali imuni na lepote Brestovačke banje, pa su ovde rado dolazili, hamame gradili, teferiče pravili, a naslediše ih srpski knezovi. Arhive kazuju da je Miloš veliki u svoje doba zapovedio da se uzorci vode s najpoznatijih srpskih izvora – a behu to sokobanjski, brestovački, jošanički, palanački, ribarski i višnjički – pošalju na analizu u Beč, a kada analizu pokažu da se voda iz Brestovačke banje može porediti s tadašnjim najboljim evropskim banjama – Visbadenom, Baden-Badenom, Bormiom, on će odlučiti o njenoj izgradnji i uređenju. Prva knjeginja Srbije, Ljubica, sa svojim sinovima Momčilom i Mihajlom posetila je banju 1834, a knez Miloš je i sam 1860. ovde tražio leka svojim tegobama i naravno izgradio u ovoj banji svoj konak.
Brestovačka je banja tokom 19. veka bila jedno od najpopularnijih odredišta srpske aristokratije toga doba. U vreme vladavine kneza Aleksandra Karađorđevića Brestovačka banja postaje mondensko mesto u kome se odmara, uživa, rekreira, zabavlja, a pošto su ovde dolazili članovi obe vladarske porodice, brojni uglednici, slikari, pisci, umetnici nisu je badava zvali i dvorskom banjom. Ugledajući se na tadašnje evropske suverene Aleksandar Karađorđević 1856. izgradi u banji dvorac – letnjikovac uz ađutanski konak, kuhinju, vidikovac i još štošta kao prateće objekte .Za vreme svojih boravaka u Brestovačkoj banji Aleksandar Karađorđević nastojao je da živi poput evropskih vladara, te su knežev dvor i način života u njemu uređivani po ugledu na evrpske dvorove.
Ne beše to tako davno, ali većina ovih zgrada nije ‘’preživela’’. Najstarija sačuvana zgrada je turski hamam iz 18 veka, četvorougaona građevina s kupolom na krovu i bazenom tople vode. Dvorac Karađorđevića je ruiniran, poplava početkom 20. veka uništila je veliko dvospratno zdanje poznato pod imenom Konaci kneginje Ljubice, a nema u Banji danas ni gostionice sa kur salonom za koju kažu da je bila među prvim banjskim hotelima u Srbiji. Iz prošlosti ka sadašnjosti, očigledno je, menjao se značaj Brestovačke banje. Ona se razvijala kao omiljeno letovalište srpskih vladara iz dinastija Obrenović i Karađorđević, koji su ovde podigli značajne objekte i višestruko doprineli prepoznatljivosti ovog balneološkog centra. Prirodni potencijali, pre svega brojni i raznovrsni izvori termomineralne vode čija su balneoterapijska i hemijska svojstva prvi put naučna definisana još 1834. zaslužuju više od onog što je banja danas. Tako misle oni koji se trude da Brestovačkoj banji udahnu drugi život. Valjda će uspeti u tome i dvorsku banju vratiti na stare staze slave.