Foto: Vikipedija/ManedjU njima se okupljala srpska i evropska gospoda dok su im svirali List i Štraus. Zapušteni ili sa novim namenama, još uvek podsećaju na legende, ljubavi i bogatstvo.
Dvorac „Fantast“ blizu Bečeja
Završen je 1925. godine po nalogu veleposednika Bogdana Dunđerskog. Bogdan je obožavao konje, a na imanju se nalazila konjušnica sa oko 1400 rasnih grla.
Dvorac je upravo dobio ime po omiljenom Bogdanovom takmičarskom konju.
Iako se nije ženio, na njemu je živeo sa Marom Dinjaški. Ona je bila žena njegovog kovača, kome je gubitak supruge Bogdan nadoknadio Fantastnovcem i plodnom zemljom.
U blizini dvorca nalazi se crkva Svetog Đorđa čiji je ikonostas oslikao slikar Uroš Predić. Bogdan je nakon smrti 1943. tu sahranjen.
Iako je dvorac ostavljen u nasleđe Matici srpskoj, nacionalizovan je i dodeljen kombinatu „Pik Bečej“ u čijem je i danas vlasništvu.
Tokom posleratnih godina, raskošni nameštaj, tepisi, lusteri, nakit odnešeni su u nepoznatom pravcu, tako da su danas autentični samo vrata i zidovi.
U kompleksu dvorca nalazi se još ergela, jedan mali kaštel, park, a Fantast je pretvoren u hotel.
Dvorac „Lazar“ poznatiji kao „Kaštel“ u Ečki
Podigao ga je Lazar Agošton, vlastelin u Ečkoj 1820. godine. Otvaranju je prisustvovalo oko 300 uglednih zvanica, a među njima je bio i grof Esterhazi, tadašnji najuticajniji vlastelin u Ugarskoj.
Interesantno je da je gostima svirao Franc List, tadašnje čudo od deteta, a kasnije poznati kompozitor i pijanista.
Grof Feliks Ornonkur otkupiće ga 1870. godine kada dvorac dobija današnji izgled prizemne građevine u obliku slova L.
U okviru dvorskog kompleksa se nalaze katolička crkva, vodotoranj i stara konjušnica.
Kaštel je 2001. proglašen za spomenik kulture, a od 2004. godine je u privatnom vlasništvu kompanije „Univerzal“ iz Beograda.
Veći deo dvorca je restauriran i pretvoren u hotel.
Dvorac „Kapetanovo“ u Starom Lecu
Izgradio je ga je župan Botka Bela 1904. godine. Ipak, Bela je dvorac prokockao 1938. godine, a kada je to njegova žena čula, prema legendi popela se na krov dvorca, polila bezinom i zapalila, tako da od nje nije ostalo ništa sem jednog pramena plave kose.
Meštani ga zbog toga smatraju ukletim.
Podseća na srednjovekovnu, neogotičku gradnju iako je sazidan početkom 20. veka.
Dvorac je na licitaciji kupio trgovac Franc Maj kao miraz svom budućem zetu Milanu Kapetanovu, čije ime i nosi.
Trenutno je u privatnom vlasništvu i nije otvoren za posetioce.
Dvorac „Dunđerski“ u Kulpinu
Zapravo, objekat je krajem 18. i početkom 19. veka građen za porodicu Stratimirović na zemlji koju im je poklonila Marija Terezija zbog ratnih zasluga.
Imanje je na kratko otkupio Matej Semzo, da bi ono 1889. godine prešlo u ruke Lazara Dunđerskog.
Manji dvorac sačuvan je u izvornom obliku, dok je porodica Dunđerski renovirala veliki dvorac ne narušavajući klasicistički stil izgradnje u kom su podignuta oba dvorca.
U okviru kompleksa nalaze se i kovačnica, konjušnica, žitni magacin, a preko puta dvorca sagrađena je Crkva Vaznesenja Hristovog.
Nakon nacionalizacije 1945. na imanju je osnovana poljoprivredna zadruga, a devedesetih je ono ustupljeno Poljoprivrednom muzeju Vojvodine.
Dvorac “Hadik” poznatiji kao „Kotekov dvorac“ u Futogu
Podigao je grof Andreas Hadik 1777. godine na zemljištu koje je otkupio od porodice Čarnojević. Iako spada u najstarije, na ovom dvorcu nije bilo bitnijih izmena pa ga karakteriše zgrada na sprat sa pravouganom osnovom.
U vlasništvu grofovske porodice Kotek bio je od 1805. do 1922. godine.
Prema nekim navodima, u ovom dvorcu je Johan Štraus Mlađi 1867. godine komponovao valcer “Na lepom plavom Dunavu”.
U njemu je nekoliko dana pre atentata u Sarajevu, boravio austrougarki prestolonaslednik Ferdinand sa suprugom Sofijom.
Takođe, u podrumu se nalazi zatvor čiji je najpoznatiji zatvorenik bio komadant austrijske vojske u Prvom svetskom ratu August fon Mekenzen.
Od 1948. u ovoj zgradi se nalazi srednja poljoprivredna škola “Dr Siniša Stanković”.
Dvorac Dunđerskih u Čelarevu (poznat i kao Bezeredi)
Podignut je između 1834. i 1837. godine. Ugarski plemić Nikola Bezeredi koristio ga je kao letnjikovac sve dok kompleks nije prodao Lazaru Dunđerskom 1882. godine.
U ovoj prizemnoj građevini pravougane osnove okupljali su se značajne ličnosti poput Nikole Tesle, Paje Jovanovića, Aleksandra Karađorđevića.
Smatra se da je upravo u ovom dvorcu Laza Kostić upoznao Lenku Dunđerski.
Nakon Drugog svetskog rata zgrada je pripala Predsedništvu Vlade FNRJ, a 1968. godine predat je u ruke Muzeju Vojvodine, dok je za park oko dvorca nadležna kompanija “Calsberg” Srbija.
Dvorac „Ilion“ u Sremskim Karlovcima
Baron Rajačić otkupljuje palatu od porodice Mioković-Hadži i renovira je 1856. godine, dok današnji izgled dobija 1920.
Osnova zgrade je u obliku slova T, a iznad srednjeg prozora na spratu piše „Ilion“, dok se iznad kapije koja predstavlja poseban objekat nalazi grb Rajačića.
U dvorištu dvorca nalazi se česma Patrijarhovac posvećena Bogojavljenju.
Danas je zgrada pretvorena u Zavičajni muzej Sremskih Karlovaca.
U njemu se nalazi etnološka zbirka predmeta, sa originalnom sobom i kuhinjom s kraja 19. veka.
Jodna banja u Novom Sadu
Nastala je krajem 19. veka kod Futoške šume pri bušenju bunara sa pijaćom vodom za potrebe snabdevanja grada. Tada je pronađena mineralna, lekovita voda temperature 24,6 °C.
Zgrada je sagrađena na inicijativu doktora Vilhema Wilta, a banja je bila u funkciji gradskog kupatila sa velikim brojem kada i bazena sa toplom i hladnom vodom.
Danas se u njoj nalazi Specijalna bolnica za reumatske bolesti, jedina ovog tipa u Vojvodini.
Vladičanski dvor u Vršcu
Ovo je najstariji Vladičanski dvor u Srbiji i jedini je iz perioda baroka.
Izgrađen je između 1750. i 1757. godine dok je vladika bio Jovan Georgijević.
U prizemlju dvora nalazi se kapela posvećena Sv. arhangelima Mihajlu i Gavrilu sa ikonostasom koji je jedan od retkih koji su sačuvani iz ovog perioda.
U dvoru se nalazi velika zbirka ikona, biblioteka i portreti najznačajnijih vladika vršačke eparhije.
Zgrada je spomenik kulture od izuzetnog značaja u kojoj se nalazi sedište banatskog episkopa.
Dvorac “Kaštel” u Panoniji
Izgrađen je 1846. godine za plemićku porodicu Falcione.
Građevina je prizemna, oslonjena na četiri masivna stuba, sagrađena u stilu klasicizma.
Štitnici na prozorima od kovanog gvožđa su autentični, dok je su unutrašnosti dvorca sačuvani peć, stolarija, biblioteka i podovi.
Danas se u zgradi nalazi muzej sa originalnim stvarima iz dvorca.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
