Vladan Bašić Kraljevo - kapa koja sama sprečava da izgori vrat Foto: Z.S.M.Magla kao u horor filmovima, ostvarenje Teslinog sna, vodeno staklo, print na 3D štampačima, šetnja stopma Jovana Cvijića ili robot koji će nas predstavljati na evropskom takmičenu u Parizu, samo su neki od brojnih eksperimenata i ogleda koje su demonstrirali učesnici 10. Festivala nauke, održanom u Prvoj kragujevačkoj gimnaziji.
– Ove godine u Prvoj kragujevačkoj gimnaziji organizujemo mali jubilej, 10 festival nauke pod sloganom „Daj(t)e se na znanje”. Počeli smo skromno sa željom da prikažemo radove učenika sekcije primenjene fizike i elektronike i već punu deceniju radimo na tome, ne samo da popularizujemo nauku i dostignuća naših učenika, već svih drugih đaka iz osnovnih srednjih škola našeg grada – kaže profesorka Ana Marković iz Prve kragujevačke gimnazije.
Posle 10 godina Festival nauke postao je brend ne samo ove najstarije gimnazije u centralnoj Srbiji, već i čitavog grada.
Pored više od 150 učenika Prve gimanazije i njihovih nastavnka na ovogodišnjem Festivalu nauke učesnici manifestacije su i đaci Osnovne škole „Treći kragujevački bataljon“, Medicinske i Prve tehničke, kao i Srednje stručne škole iz Kragujevca.
Gosti na festivalu koji izlažu i predstavljaju svoje eksperimente su i učenici Matematičke i Pete beogradske gimnazije, Gimnazije iz Kraljeva, kao i, u okviru Erazmus projekta gimnazijaci i profesori iz Varaždina i Ljubljane. Pored đaka na smotri učestvuju i studenti kragujevačkih fakulteta PMF-a sa svoja četiri instituta – fizika, hemija, biologija i matematika i računarstvo, fakulteta inženjerskih nauka i Medicine.
– Tema ovogodišnjeg festivala je „Oni su pomerali granice”, jer je naša ideja bila da se fokusiramo na pojedicima, naučnicima koji su svojim radom ostvarili pomak u naučnom smislu, ali da se on odrazio na čitavo društvo i civilizaciju. Tako da ono što se ove godine može videti na festivalu jeste rad mnogih nobelovaca, ali ne samo njih već i nastavnika koji su u doba pandemije svojim inovativnim idejama i rešenjima pomerili granice obrazovanja spajajući eksperimetalnu i onjaln nastavu – objašnjava profesorka Marković.
A, svi su više nego spremni i orni da predstave i to na najatraktiviji način domene i najnovija dostignuća nauke kojom se bave.
Čak 16 učenika profesora fizike Dinka Meštrovića iz Prve varaždinske gimnazije tu je sa osam naučnih projekata iz oblasti arduino platforme ili 3D štampe.
– Mi sami izrađujemo merne uređaje, poput onih za merenje pritiska, koji su pouzadni kao oni najsoficistiraniji i koštaju do 400 dolara. Naš, koji ima iste rezultate košta u izradi pet dolara i koristi bespatan softever i aplikaciju a pdjednako je dobar – kaže on, dok njegovi učenici demostriraju Hervov pokus, prvi način bežičnog prenosa energije ili na 3D štapaču printaju tlocrt Kragujevca za potrebe nastave geografije.
Ispod ogromnog Mendeljejevog periodnog sistema elemenata učenici drugog razreda specijalizovanog Biloško-hemijskog odeljenje Teodora Grbić, Sava Todović i Danica Ilić izvode eksperimente sa vodenim staklom, hlornom kiselinom i prelaskom hromata u dihromate i obratno, šta god to značilo.
Njihovi vršnjaci Iva Milosavljević, Luka Karić i Ana Vlajović demonstriraju hromatografiju – izdvajanje komponenti iz smeše, postupak slavnog naučnika, botaničara Mihaila Cveta pokazujući nam hlorofil u čistom obliku izdvojen iz lista biljke.
Jovana Marjanović, sa druge godine doktorskih studija kragujevačkog PMF-a demonstrira kako se prave filmski efekti pomoću hemijskih eksperimenata, izolovanje DNK iz voća ili zakucavanje eksera bananom potopljenom u tečni azot. Radi, probali. Ovde možete da naučite i kako se uz pomoć hemije pravi eksploziv i dinamit, no to smo preskočili.
Jovana uze epruvetu čiji sadržaj izli u posudu i iz nje se u učionici Gimnazije izli gust dim koji krete da ispunjava prostoriju. Pored njenih naučnih rekvizita stoji, prigodno poster filma o Hariju Poteru.
– Au, baš kao u Hariju Poteru, iskreno je fasciniran gustim belim dimom koji kulja kragujevački osnovac koji prati eksperimen.
– Bolje, oduževljen je njegov drugar.
Mi, ništa manje od njih.
Nenad Petrović docent na kragujevačkom FIN-u demonstrira lančane mogućnosti 3D štampača na kome rade njegovi studenti na ovom fakultetu, naročito iz oblasti vojno-indsutrijskog mašinstva, pogotovo kada je u pitanju izrada okidačkih mehanizama. Za ovu priliku od polietilena (poput onog od kojeg se pravi PET ambalaža) štampa se mirnodopski sistem laničića koji nastaje na vaše oči. Polako, ali sigirno se otelotvoruje pred vama.
Geografija je ove godine posvećena „hodanju stopama” Jovana Cvijića, naučnika koji je opisao Balkan i uveo ga ne samo u geografiju već i u istoriju a Marija Savić, učenica prve godine kragujevačke Gimnazije uvodi nas u tajne multimedijanog testa iz ove oblasti težine ranga – državnog takmičenja.
Kragujevački gimnazijalci Marta Šutić i Vasilije Timotijević u pravim naučnim belim mantilima bave se birsevima iz grla iz kojih izdvajaju gram pozitivne i gram negativne bakterije kao i pasterizacijom, dok Nikola Kovačević, đak beogradske Matematičke gimnazije demonstrira robota koji je prošlog vikenda pobedio na takmičenju Eurobot u Novom Sadu.
– Robot je plod timskog rada nas četvoro i pravili smo ga pet meseci. Sa nim smo se plasirali na evropsko takmičenje koje će se održati u Parizu, kaže on.
Najveća atrakcija je Vladan Bašić, maturant kraljevačke Gimnazije sa kapom koja prati najjači izvor svetla.
– U pitanju je sprava koja rešava problem izgorelog vrata kada nosimo kačkete. Vi ne morate ništa da radite, ona se sama okreće i sprečava da pocrvenite, objašnjava on.
Radi, probali i to.
Sa svojim učenicima, po treći put na kragujevačkom Festivalu nauke je i Tine Golež, profesor fizike iz ljubljanske Škofijske klasične gimnazije.
– U saradnji sa vašom i varaždinskom gimnazijom učestvujemo zajedno u evropskim projektima. Mi ovde demostriramo merenje brzine talasa na dva načina, kinematički i dinamički. Ali, i nešto još mnogo važnije, saradnju nas Slovena na naučnim projektima. Nije bitna samo nauka, već da deci objasnimo i pokažemo da je saradnja ono što je njihova budućnost, mudro zaklučuje on na stepenicama najstarije srednje škole u Srbiji.
A, taj cilj je već uveliko ostvaren dok gledamo male Kragujevčane kako se trude da pomognu vršnjacima iz Slovenije da nihovim sugrađnima demonstriraju i objasne svoje eksperimente.
Više vseti iz ovog grada čitajte na posebnom linku.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
