Finska: Jiveskile – grad na jezerima

Sam Jiveskile izlazi na četiri jezera, od kojih je jedno, Pejene, drugo po veličini u Finskoj.

Na putu u ovaj grad u rano proleće, iz voza se vide ostaci snega na sasušenoj travi i leda na jezerima; pejsaž verovatno impresivnije deluje pod čistom belinom snega, zimi ili raskošnim zelenilom breza, četinara i jezerske vode, leti.

Jiveskile je univerzitetski grad i studentska populacija verovatno čini trećinu stanovništva.

Univerzitet sledi tradiciju prvih obrazovnih institucija na finskom jeziku koje su osnovane baš u ovom gradu, u zemlji koja je dugo bila pod švedskom ili ruskom vlašću.

Univerzitet je sublimisan izraz grada: nekoliko starijih zgrada, koje pokazuju istorijski kontinuitet i niz modernih zdanja, okruženih zelenilom.

Pečat arhitekturi Univerziteta, kao i celog grada, dao jedan od najvećih svetskih arhitekata: Alvar Alto (1898 – 1976) rođen je, školovao se i gradio u ovom gradu.

Svaki od njegovih stvaralačkih perioda prisutan je kroz građevine u rodnom gradu.

Kao gosti imali smo susrete na Univerzitetu, u zgradi koju je Alto projektovao u periodu građenja crvenom opekom.

Fasada i unutrašnji zidovi urađeni su u cigli, a Alto je u ovoj zgradi primenio i totalni dizajn, projektujući i unutrašnje uređenje.

Centralna policijska stanica i Gradsko pozorište ilustruju njegov monumentalni period, iz koga je i zgrada Finlandia Hall u Helsinkiju.

Vredi pomenuti i zgradu Radničkog kluba Jiveskile, prvi ovde izvedeni klasicistički projekat Alta, jednostavnu građevinu sa fasadom bez ukrasa, ali sa interesantnim holom, čiji je uzor bila kapela Rucelai iz Firence, delo Leona Albertija.

Detaljnije upoznavanje sa stvaralaštvom Alta omogućava poseta njegovom muzeju na obodu grada.

Muzej je delo ovog arhitekte, kao i susedna zgrada Muzeja centralne Finske.

One su izvedene u beloj cigli sa porcelanskim trakama, koje fasadama daju izgled građevina od drveta.

U Muzeju su izloženi originalni nacrti, modeli i fotografije objekata, kao i komadi nameštaja i predmeti od stakla, koje je Alto dizajnirao.

Pošto nas je interesovalo i tradicionalno graditeljstvo, uputili smo se u tridesetak kilometara udaljeno selo Petajevesi, u posetu tamošnjoj staroj crkvi, sagrađenoj od drveta.

Ona je istorijski spomenik pod zaštitom Uneska.

Primer je narodnog graditeljstva, a građena je u periodu 1763 – 65. godine, sa zvonikom koji je 1821. godine dodao unuk prvog graditelja.

Lokalni majstori su i unutrašnjost crkve dizajnirali sami: anđeli izrezani od dasaka, izrezbarene klupe, stepeništa i pevnica, lusteri od drvenih kugli.

Naivno jeste, ali lepo izgleda.

Crkva više nije u službi.

Pored crkve je staro groblje koje je, međutim, još u službi. Domaćini se ne libe da kažu da tu počiva duplo više nekadašnjih žitelja nego što ih ima današnje selo.