Haifa: Na predivnoj obali

Ovo mesto od 300.000 stanovnika danas ima istoriju dužu od 3.000 godina. Haifom su kroz njenu prošlost vladali Feničani, Persijanci, Hasmonejci, Rimljani, Vizantijci, Arapi, Krstaši, Osmanlije, Britanci, Izraelci.

Najpre je, u III veku n. e, bila poznata po izradi tradicionalnih boja za haljine visokih sveštenika. Proizvodnja boje iz morskih puževa i proizvodnja stakla – bile su unosne delatnosti sve do dolaska Krstaša. Što se gradskih utvrda tiče, pored rimskih utvrđenja, tu su bila i mala jevrejska naselja. Grad se pominje više puta u Talmudu, svetoj jevrejskoj knjizi, a ime grada se vezuje za dva hebrejska pojma: „pokriva“ (misli se na planinu Karmel) i „predivna obala“, što Haifa sa svojom lukom u suštini i jeste.

Danas je to glavna izraelska luka i regionalni centar severa zemlje. Zahvaljujući dobroj lokalnoj samoupravi i nekom razumnom gradonačelniku, postala je poznata po suživotu Jevreja i Arapa – većinom hrišćana, a u manjem procentu muslimana. Za novogodišnje praznike bila je okićena kao bilo koji grad u Evropi, što nije slučaj sa drugim gradovima i mestima u Izraelu. Restorani, koje uglavnom drže Arapi, bili su prepuni ukrasa i raznih đakonija, a na glavnoj okretnici u centru, svetlili su i simboli sve tri konfesije koje ispoveda stanovništvo. Grad je poznat po svom Univerzitetu i Institutu – centru visoke tehnologije. Zapravo, Haifa je glavni centar teške i hemijske industrije, prerade nafte, sa važnom ulogom u izraelskoj ekonomiji.

Prvi veliki talas jevrejskih imigracija u Haifu odigrao se sredinom XIX veka, najpre iz Maroka, zatim Turske, pa Rumunije i u skorije vreme iz Rusije. Danas tu žive u velikoj većini Jevreji i Arapi hrišćani i muslimani.

Na planini Karmel, koja dominira nad lukom, nalazi se svetilište misionarske religije Bahai, osnovane u Iranu u XIX veku, religije koja teži stvaranju nepolitičke svetske zajednice. Tu je od 1909. g. Svetski centar hodočasnika Bahajaca, kojima su sve božije objave ravnopravne i koji smatraju da su sve religije potekle od jednog istog Boga, stvoritelja sveta. Osvrnemo li se na prošlost ovog mesta, nalazimo da su već u XII veku pustinjaci naseljavali pećine planine Karmel, da se vek nakon toga formirao katolički monaški red – Karmelićani. Pod muslimanskom vlašću njihova crkva je bila pretvorena u džamiju, koja je, opet kasnije, bila bolnica. U XIX veku je obnovljen karmelićanski manastir Stella Maris i on je imao oltar tačno iznad pećine proroka Ilije. U XX veku, bahaizam propoveda sveopšti mir, rasnu, etničku i socijalnu jednakost, multikulturalizam, versku toleranciju i pacifizam. Unesko je ovaj Svetski centar s pravom i velikim oduševljenjem uvrstio na svoju listu kulturne baštine. Dodajemo na ovom mestu da je simbol bahaizma zvezda petokraka, ali se češće upotrebljava devetokraka, valjda da je ne bi brkali sa onom komunističkom.

Haifa je grad koji je sačuvao svoju posebnost i izborio se za suživot, nakon vremena teških i krvavih obračuna i sukoba, kojima smo često svedoci i danas na raznim mestima širom planete.