Foto: Iz lične arhiveTridesetih godina dvadesetog veka izgrađen je Nju Delhi, sa širokim bulevarima i ogromnim kitnjastim državnim zgradama, okruženim prostranim bungalovima utonulim u zelenilo, i u njega je preseljena prestonica Indije.
Istorija beleži da je to osmi po redu Delhi. Ostaci prvih šest raštrkani su po okolini, a sedmi, koji se danas zove Stari Delhi, naslanja se na prestonicu i čini s njom nerazdvojivu celinu.
On je i sam dvadesetak godina bio glavni grad potkontinenta, ali je njegova slava duža i sjajnija: nekada se zvao Šahdžahanabad i bio je prestonica najraskošnijeg carstva u istoriji – Mogulskog.
Sagradio ga je za deset godina, od 1639. godine, šah Džahan – graditelj Tadž Mahala – kao utvrđeni grad na obali reke Džamune, sa Crvenom tvrđavom, koja i danas svedoči o moći carstva.
Nestalo je bogatstvo Mogula – osvajači su iz tvrđave odneli najpoznatije svetske dijamante Koh-i-Nur i Darja-i-Nur, kao i Paunov presto, ukrašen dragim kamenjem.
Ali je Delhi preživeo, zahvaljujući vitalnosti svojih bazara i religioznoj toleranciji.
Stari Delhi je lavirint ulica, sokaka i ćorsokaka, pritisnutih masom stanovnika.
Probijanje ulicama zahteva veliku veštinu za stranca, često izloženog lakim dodirima prolaznika – kažu radi sreće – i nenaviknutog da u masi ljudi vidi i kravu kojoj, s pažnjom i poštovanjem, stanovnici obezbeđuju prolaz.
Ulice ovog lavirinta su bazari, vekovima specijalizovani za određene proizvode, a u centru je najpoznatija ulica – Čandni Čok, paradni poligon šahovog grada, koji je uredila njegova ćerka, Džahanara, dajući mu poetično ime „Trg mesečine“.
Zamislite sada dva reda niskih zgrada, haotično građenih i dograđivanih, sa i bez prozora, povezanih hiljadama električnih vodova, pritisnutih bezbrojnim firmama i reklamama.
Niz ulici se kreće sve što može, od rikši do indijskih marki automobila, od kola koja vuku bivoli, do autobusa sa rešetkama na prozorima.
To je Čandni Čok.
Ali, najčudniji prostor koji sam ikada video je u njenom nastavku: Hari Baoli. Bazar krcat ogromnim količinama začina, suvog voća i biljaka, čaja i pirinča.
Svet nosača, koji se sa džakovima na leđima kreću kroz masu ili besposleni sede na svojim kolicima.
A pored trotoara se odvija svakodnevni život stanovnika: berberi rade svoj posao, ulični lekari leče, proroci predskazuju; ulični šahtovi su tuševi a zidovi toaleti; kobre u korpama izvode performans.
Šah Džahan je pored tvrđave podigao Veliku džamiju, u kojoj se moli preko dvadeset hiljada vernika.
I ona je sagrađena od crvenog peščara, kao i delhijska tvrđava i ona u Agri.
Podignuta je na platformi, do koje vodi niz stepenica.
Bili smo u vreme Kurban-bajrama; pored stepenica bila je pijaca ovaca i koza, ukrašenih trakama i zvončićima, spremnih za žrtvovanje, koje se pred našim očima i izvršavalo.
Posle džamije, naš vozač na rikši, Sing, odveo nas je u hram Sika.
Gurudvara je podignuta na mestu gde je šahov sin, Aurangzeb, pogubio devetog gurua Sika.
Pod turbanima Uroš i ja smo pratili čitanje svetih rukopisa.
Posle toga nam je Sing, u znak odanosti, poklonio kirpan, tradicionalni nož Sika.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
