Foto: Branko VasiljevićObrise svakog grada koji posetite ocrtavaju grandiozne bogomolje, jedna ili više njih, zavisno od istorijskog nasleđa ili verske koegzistencije.
U njima se vidi shvatanje moći, bogatstva i važnosti države, snaga vere, dubina odanosti vernika.
Ali civilizacijski dometi,arhitektonsko i umetničko umeće, istorija, legende i mitovi pre se mogu videti u u skromnim starim bogomoljama, koje čuvaju versku tradiciju. Otkriva ih i poseta Jermeniji, zemlji koja je prva uvela hrišćanstvo kao državnu religiju, 301. godine.
Prvi susret sa jermenskim verskim nasleđem imao sam u manastiru Gegard, u klisuri reke Azat, okruženju koje u potpunosti odgovara predstavi o pogodnom mestu za podizanje manastira.
On je okružen visokim liticama, u kojima su izdubljene isposnice nekadašnjih bratstava, delimično ukopan u pećinu u kojoj se i danas nalazi izvor, predmet hodočašća i pre podizanja manastira.
Spolja liči na utvrđenje, koga nadvisuje kube u obliku višestrane kupe, karakteristično za sve jermenske crkve.
Unutrašnji zidovi možda su nekada bili oslikani; sada su goli i puni upisanih imena dobrotvora ili posetilaca; oltar nije zatvoren, a u njegovom dnu je slika Bogorodice; u kapeli pored je slika Jovana Krstitelja.
Upravo pred njom odigravao se čin krštenja: obred je vršio sveštenik, sa crnom kapuljačom koja mu je padala na pleća, i gustom crnom bradom koja mu je oduzimala lice; u polumraku, sa blagim odsjajem voštanica, stajala je porodica sa devojčicom. Uski zrak svetlosti, iz otvora u zidu, padao je na majku i devojčicu; imale su biblijski izgled.
Kada je u Gegard doneto Koplje sudbine, ono isto kojim je proboden Isus – a a možda ih je bilo i više, jer sam slično video u Beču – dobio je današnje ime: „Manastir koplja“.
Ono više nije tu, nalazi se u duhovnom centru Jermenske apostolske crkve, manastirskom kompleksu Ečmiadzinu; u gradu koji ima i drugo ime, Vagaršapat.
Na putu do tog grada, treba zastati u prestonici, Jerevanu, radi poklonjenja žrtvama genocida, koji je nad jermenskim narodom izvršen u Turskoj.
Uspomenu na milion i po žrtava, u ime svih Jermena, čuva dostojanstveni muzej.
Ečmiadzin je blizu granice s Turskom, s pogledom na oteti Ararat, svetu planinu Jermena.
Tu su najstariju hrišćansku katedralu na svetu sagradili sveti Grigorije Prosvetitelj i car Tiridat.
Nije to podvižništvo prošlo bez mučeništva; pokrštavanju je prethodilo trinaestogodišnje zatočeništvo Grigorijevo u jami, „ispunjenoj svakim otrovnim gadom“, u koju ga je bacio car; izlečivši cara, Grigorije je postao prvi episkop.
Zajedno su se obračunali sa prethodnim verovanjem, Zoroastrizmom; žitije sveca govori o rušenju i pustošenju starih hramova vatre.
Bilo je još mučenika na ovim prostorima: apostola Vartolomeja su živog odrali, a apostola Judu strelama ubili.
Postradala je Hripsimija, hrišćanska lepotica koja se nije podala carevima, kao i igumanija Gajanija sa monahinjama.
Katedrala je sagrađena na mestu koje je, po Grigorijevoj viziji, označio Isus, sišavši s neba. Pored nje su crkve posvećene svetoj Hripsimiji i svetoj Gajaniji, iz sedmog veka.
A u izmaglici se vidi snegom pokrivena kupa istinske crkve, Ararata.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
