Kako je Nikola I Petrović Njegoš postao „glavni tast Evrope“

Silom prilika, dolazi na vlast sa 19 godina, a na njoj ostaje punih 58 godina. Odeven u narodnu nošnju tokom čitave svoje vladavine, predstavljao je potpunu suprotnost uglađenom svetu i Evropi.

Njegov otac (Mirko Petrović Njegoš) bio je stariji brat čuvenog kneza Danila, koji nije imao muških potomaka.

Kada je Nikola imao 12 godina, vojvoda Mirko ga je verio za šestogodišnju Milenu Vukotić, ćerku bogatog vojvode Petra Vukotića. Ovaj brak bio je posledica odluke dva prijatelja da učvrste prijateljstvo brakom svoje dece.

Nikolina strina bila je veliki frankofil, zbog čega je, na njeno insistiranje, Nikola poslat na školovanje u licej Luja Velikog u Parizu.

Nakon što je 1860. godine vojvoda Danilo ubijen u Kotoru, a njegov brat odbio crnogorski presto, knjaževska titula pripala je njegovom sinu Nikoli. Dakle, sa nepunih 19 godina, dok je još bio u Parizu, Nikola postaje vladar Crne Gore 13. avgusta 1860. godine.

Nakon opake upale pluća sa kojom je uspeo da se izbori, odlučeno je da se Nikolino i Milenino venčanje što pre održi, kako bi dobili naslednika. Venčanje je održano u Vlaškoj crkvi na Cetinju u novembru 1860. godine.

U braku sa Milenom Vukotić izrodio je čak dvanaestoro dece čijom je ženidbom i udajom za evropske plemkinje i plemiće uspostavio rodbinske veze sa gotovo svim važnijim dvorovima tog vremena, postavši glavni „tast Evrope“.

Jedna od takvih veza uspostavljena je i sa srpskom dinastijom Karađorđević, udajom najstarije kćerke princeze Zorke za Petra I, budućeg kralja Srbije.

Nije bio naročito omiljen u narodu. To se može pripisati načinu njegove vladavine, koja je bila u duhu vremena u kom je živeo – despotska i samovoljna.

Iako je zbog takvog načina vladanja stekao i određen broj neprijatelja, Crna Gora je u tom periodu doživela neke od najvećih uspeha u svojoj istoriji: sticanje nezavisnosti i međunarodno priznanje 1878. godine, formiranje Narodne skupštine, modernizaciju društva, razvoj infrastrukture i sveukupni civilizacijski napredak u odnosu na ranija vremena.

Na pedesetu godišnjicu vladavine, proglasio je sebe kraljem 28. avgusta 1910. godine.

Knez Nikola nikada nije dovodio u pitanje srpsko poreklo crnogorskog naroda. Ideja o svojevrsnoj obnovi srpskog carstva, odnosno konačnom ujedinjenju Srba i svih južnih Slovena, bila mu je veoma bliska. Zamišljajući Crnu Goru kao budući stub nove države, sebe je video na njenom tronu, kao ujedinitelja srpstva.

Ipak, Majski prevrat i dolazak dinastije Karađorđević na vlast u Srbiji, prouzvešće sukob interesa u familiji.

Prvi svetski rat doneo je strahovita iskušenja za obe države.

Dok se srpska vojska i njeno rukovodstvo povlačilo preko Albanije, odbijajući da položi oružje pred austrougarskim okupatorom, crnogorska vojska je uspešno zadržavala neprijatelja. Ali ubrzo potom, pred naletom jače sile, Crna Gora je konačno bila primorana da kapitulira.

Nemogavši da prihvati poraz i kapitulaciju, ponosni kralj je, u januaru 1916. godine, napustio Crnu Goru i izbegao u Italiju, ispostaviće se zauvek.

U odsustvu svog kralja, koji je od svojih neprijatelja proglašavan i izdajnikom, veliki deo Crnogoraca opredelio se za ujedinjenje sa pobedničkom Srbijom, ali sa Karađorđevićima na čelu.

Kralj Nikola Petrović zbačen je sa vlasti, uz zabranu povratka u zemlju. Odlukom Podgoričke skupštine, Crna Gora postala je deo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

U egzilu je kralj Nikola i umro, gde je i sahranjen, a njegovi posmrtni ostaci preneti su u Crnu Goru tek 1989. godine. Oni se i danas nalaze na istom mestu, u Dvorskoj crkvi na Cetinju.

Knez Nikola se oprobao i u književnosti. On je 1867. godine napisao tekst za himnu Kneževine Crne Gore ‚‚Onamo, ’namo!“. Kompozicija i pesma nisu postali državna himna zbog isuviše provokativnog teksta. Pored ovog, drugo najpoznatije delo mu je drama ‚‚Balkanska carica“.

Ime Nikole I Petrovića danas nosi nekolicina ulica u gradovima Srbije i Crne Gore.