Kako se zaštiti od "mišije groznice"?

Naglo počinje, praćena je visokom temperaturom i u većini slučajeva protiče i završava kao gripozni sindrom. Ono što ovu bolest razlikuje od gripoznog sindroma je moguć razvoj hemoragičnog sindroma sa tačkastim krvarenjima u koži, sluzokožama i unutrašnjim organima i u težim slučajevima oštećenjem bubrega.

Kao prirodnožarišna bolest stalno je prisutna sa različitom učestalošću od godine do godine, najčešće u pojedinačnim oblicima javljanja, ređe u vidu epidemija. Obično je moguće sve slučajeve oboljenja epidemiološki povezati sa endemskim područjem gde je infekcija nastala. Epidemije se javljaju u godinama kada je znatno povećana brojnost glodara („mišija godina“). Na brojnost glodara mogu uticati različiti ekološki činioci.

Uzročnik – Hantaan virus

Hantaan virus, uzročnik „mišje groznice“ je RNK virus iz roda Hantavirus, porodice Buniaviridae. Hantaan virus je grupa antigenski srodnih virusa rasprostranjenih u različitim delovima sveta. Na našim prostorima, kao prostorima Balkana i Centralne Evrope, cirkulišu serotipovi: Hantaan, Seoul, Poumala i Dobrava (Beograd).

Virus prirodno kruži i održava se među šumskim glodarima. Rezervoar i izvor uzročnika su razne vrste mišolikih glodara – šumski, poljski, domaći miš, domaći pacov i drugi. Zaražene životinje većinom nemaju simptome, već ih samo izlučuju u spoljašnju sredinu. Zaraženi glodar preko svojih izlučevina (pljuvačke, mokraće i izmeta) zagađuje spoljnu sredinu (zemljište, vodu i predmete). Ukoliko je dostupna, hrana privlači glodara i na taj način biva eksponirana kontaminaciji izlučevinama glodara.

LJudi se zaraze direktnim ili indirektnim kontaktom sa zaraženim životinjama: udisanjem kontaminirane prašine ili upotrebom hrane i vode koji su zagađeni svežim izlučevinama zaraženih glodara kao i prilikom direktnog kontakta – hvatanje, ubijanje i slično.

Najčešće obolevaju osobe koje zbog prirode svog posla dolaze u kontakt sa mišolikim glodarima, njihovim sekretima i ekskretima (šumski radnici, lovci, poljoprivrednici, vojnici na terenu – logorovanju). Nisu registrovani slučajevi interhumanog prenošenja, odnosno bolest se ne prenosi sa čoveka na čoveka.

Karakteristike oboljenja

Inkubacija (vreme od momenta zaražavanja do pojave znakova bolesti) iznosi tri do 45 dana, najčešće tri do četiri nedelje. Bolest počinje naglo, sa visokom temperaturom (do 40oC), drhtavicom, glavoboljom, bolovima u krstima. Javlja se i bol u stomaku, povraćanje, slabost, žeđ i suvoća usta, crvenilo lica i konjunktiva, tačkasta krvarenja po koži, smanjeno izlučivanje urina.

„Mišija groznica“ se najčešće javlja kao blago oboljenje i bez laboratorijske potvrde se teško može postaviti dijagnoza, te se pacijent vodi pod dijagnozom prehlade ili oboljenja sličnom gripi. U malom procentu inficiranih oboljenje može da ima teži tok, sa izraženim krvarenjima i razvijenim hemoragičnim sindromom, kada se oboljenje i registruje jer zahteva bolničko lečenje. Smrtni ishod kod komplikovanih, a samim tim i registrovanih slučajeva, se javlja u 5 do 10 procenata.

Kako se zaštititi

– Izbegavati boravak u prirodnim žarištima HGBS, naročito u „mišijim godinama“.

– Izbegavati boravak u bujnoj vegetaciji niskog rastinja (gde se razmnožavaju) i terene koji su izrovareni mišijim rupama.

– Životne namirnice i vodu za piće obavezno zaštititi od glodara, naročito za vreme boravka u šumi, polju, vikendici, na izletu i drugim mestima u prirodi. Ne ostavljati ih direktno na zemlji.

– Voće i povrće, koje je moglo da bude zagađeno izlučevinama glodara pre upotrebe obavezno oprati higijenski ispravnom vodom.

– Ne konzumirati vodu iz neuređenih šumskih izvora i bara, jer mogu biti kontaminirani izlučevinama glodara.

– Prati ruke pre jela vodom, ili ih očistiti vlažnim maramicama za dezinfekciju.

– Redovno uklanjati otpatke hrane, a mesto za prikupljanje materija zaštititi od pristupa glodara.

– Dezinfekcija površina koje su kontaminirali glodari prskanjem dezinficijensima pre pristupanju njihovom čišćenju. Ove površine ne čistiti metlom ili usisivačem; koristiti vlažne krpe namočene u dezinficijense.

– Pri obavljanju poslova pri kojima se diže prašina sa tla, staviti masku koja pokriva nos i usta.

– Izbegavati direktno ležanje na zemlji, pogotovo ako su uočeni glodari ili njihove rupe.

– Ne loviti i ne dirati žive ili uginule glodare.

– Ako ste posle boravka u prirodi oboleli sa znacima karakterističnim za HGBS (povišena temperatura, tačkasta krvarenja u koži poput osipa, smanjeno izlučivanje urina), odmah se javite lekaru radi preduzimanja blagovremenog lečenja. Pri pregledu, obavezno navedite podatak o boravku u prirodi i mogućem dodiru sa glodarima.

-Uništavanje glodara (deratizacija), koju obavljaju registrovane stručne službe u seoskim domaćinstvima, u naseljima i oko naseljenih mesta u blizini žarišta, stambenim blokovima, parkovima, deponijama i mestima gde su otkriveni oboleli od „mišije groznice“.

Fruška gora - endemsko područje

HGBS je prvi put opisana 1884. u Koreji (Korejska hemoragična groznica). U zemljama Dalekog Istoka hemoragijska bolest s bubrežnim sindromom predstavlja veliki javnozdravstveni problem, tako u Kini godišnje oboleva oko 40.000 do 100.000 osoba, a u Južnoj Koreji 1.000 osoba. Na našim prostorima bolest je opisana prvi put 1954, dok je prva epidemija registrovana 1961. na Fruškoj gori u vojnom kolektivu na logorovanju. U Srbiji, Fruška gora je poznato endemsko područje te bolesti.

Pet faza bolesti’]

Bolest ima pet kliničkih faza:

1. febrilna faza sa visokom telesnom temperaturom, glavoboljom, slabošću, bolovima u trbuhu ili krstima, crvenilom lica, tačkastim krvarenjima.

2. hipotenzivna faza – normalizovanje telesne temperature, pad krvnog pritiska, pojava krvarenja po koži i sluzokoži

3. oligurična faza – normalizacija krvnog pritiska, smanjenje lučenja mokraće do anurije

4. diuretična faza – reguliše se izlučivanje mokraće

5. rekonvalescentna faza – do ozdravljenja dolazi za četiri do 12 nedelja, dok oporavak traje mesecima