Katolička crkva slavi danas svetkovinu Bogojavljenja, Sveta tri kralja ili Vodokršće. To je jedan od najstarijih praznika koji je vrlo važan u istoriji hrišćanstva, a narodi su ga slavili čak i pre nego Božić ili Uskrs.
Sveta tri kralja su u hrišćanskoj tradiciji kraljevi ili mudraci, koji su prema Jevanđelju došli da se poklone Isusu Hristu nakon rođenja u Vitlejemu, a tradicija ih naziva Gašpar, Melkior i Baltazar.
U hrišćanskoj tradiciji, kako prenosi Hina, dvojica teologa iz trećeg veka: Origen i Tertulijan, doprineli su stvaranju današnje slike o „tri kralja“.
Origenu se pripisuje da je tri dara simbolično protumačio: zlato upućuje na Isusovo kraljevsko dostojanstvo, tamjan na njegovo božanstvo, a smirna na njegovu smrt. Tertulijan je mudrace pretvorio u kraljeve pozivajući se na Izajijine svetopisamske tekstove i Psalme.
U srednjem veku jedan je italijanski umetnik izrađivao mozaik tri kraljeva i iznad svake figure stavio imena: Gašpar, Melkior i Baltasar. Po tom slikaru Gašpar znači čovek iz područja Kaspijskog mora, Melkior znači kralj svetla, a Baltasar znači „gospodar čuva kralja“.
Nije poznato ko je zatim tri kralja video kao predstavnike tri kontinenata: Azije, Afrike i Evrope. Zato se na slikama jedan od trojice kraljeva prikazuje kao crnac, što se obično interpretira porukom da se sve zemlje te čitavi svet treba da poklone Isusu kao Hristu.
Takođe se ne zna sa sigurnošću koje su životne dobi bila tri kralja. Od srednjeg veka, uglavnom se prikazuju tako da je jedan od njih starac, drugi muškarac srednjih godina, a treći mladić, što je, kako se smatra, motiv kojim se htelo istaći da svi ljudi, od deteta pa do starca, treba u Isusu da prepoznaju svoga Gospodara i Boga.
Prema Jevanđelju po Mateju, kad su pronašli Isusa, Gašpar, Melkior i Baltazar darovali su mu tri dara: tamjan kao Bogu, zlato kao kralju i plemenitu mast – smirnu kao čoveku. Potom im Bog zapovedi da se ne vraćaju Herodu, pa se vrate drugim putem u svoju zemlju.
Tri kralja su predstavnici paganskih naroda, koje je Bog pozvao u svoje kraljevstvo time što im je javio rođenje Spasitelja Gospodara.
Blagoslov vode i soli
Uz Sv. tri kralja ili Vodokršće u hrvatskim krajevima posebnu važnost ima blagoslov vode i soli u crkvama. Naime, nekad su već ranom zorom domaćini ili domaćice posećivali crkve gde sveštenici blagoslovili vodu i so, kojom tokom cele godine prskaju kuće, ukućane, štale i blago.
U hrišćanskoj civilizaciji obred prskanja postoji od samih početaka, a radio se s namerom da se očisti i zaštiti od zlih sila, vremenskih nepogoda, bolesti i raznih nesreća.
Sveta tri kralja predstavljaju završetak radosnih božićnih praznika.
U Hrvatskoj i BiH zvanično se na taj dan ne radi dok je običaj i u narodu da se taj dan ne obavljaju nikakvi poslovi osim onih koji su nužni. Tog dana se raskiti i iz kuće iznosi i božićno drvce.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
