Kazahstan (2): Zaostavština Sovjetskog Saveza

Jedino rešenje za ovaj tip ekonomskih problema predstavljaju državne institucije, koje, ako su jake, demokratske i legitimne omogućuju u doba krize redistribuciju nagomilanog bogatstva tokom godina. To nije slučaj u Kazahstanu, gde upravu zemlje vodi krajnje korumpirana vladajuća klasa, koja skoro ništa nije učinila da pomogne poljoprivrednim proizvođačima i najugroženijim slojevima društva. Međutim, mora se reći da, za razliku od onog što se događa u Azerbejdžanu, Kazahstan poseduje državni fond koji je osnovao Nazarbajev s namerom ublažavanja posledica eventualne ekonomske krize.

Iza železnice preovladava stepa. Na horizontu se nazire jedna stara napuštena fabrika, slična mnogim drugim rasprostranjenim po ogromnoj teritoriji Kazahstana: nakon raspada Sovjetskog Saveza, kao rezultat divlje privatizacije, brojne industrije su prodate za sitniš beskrupoloznim biznismenima koji su, umesto modernizacije proizvodnje, radije prodavali mašine da bi zaradili što više novca u veoma kratkom vremenskom periodu. Pejzažem prema severu dominira jedno uzvišenje nežnog oblika koje se proteže, tipično za srednjeazijske visoravni. Na njegovom vrhu se nalazi uski toranj pričvršćen za tlo poput agave na steni, neverovatne izdržljivosti na jak vetar i kišu, koji se ponekad obruše na njega nasilno, bez samilosti. To je radiofar, tj. radiostanica koja, umesto snopova svetlosti, prenosi elektromagnetne talase čija je uloga da usmeravaju avione na velikim visinama prema ruti Astane i pomažu im prilikom sletanja da se postave na pistu ne mnogo udaljenog aerodroma Karagande. Iza brda izviruju dimnjaci kompleksa čeličane Temirtaua, grada na oko 30 km udaljenosti od Karagande. Ova čeličana je primarnog integrisanog tipa: dobija čelik od sirovina i ne reciklira ga od otpadaka, kao što je slučaj sa kompleksima čeličana sekundarnog tipa. Da bi se postigla temperatura neophodna za dobijanje čelika, koji je legura gvožđa i ugljenika, u visoku peć ubacuju se mineralne sirovine i koks. Zahvaljujući ovom procesu dobija se liveno gvožđe koje se rafinira u konverterima i specijalnim električnim pećima. Potom se pomoću mlaza kiseonika smanjuje procenat ugljenika kako bi se dobio kvalitetan i otporan čelik. Ovaj proces takođe uzrokuje emisiju znatno zagađujućih gasova i čestica u atmosferu.

Kondenzaciona isparenja, ostaci procesa koji pretvaraju sirove minerale u liveno gvožđe, izdvajaju se ka nebu i, u periodima niskog atmosferskog pritiska kada cikloni zavladaju severom Kazahstana, stapaju se sa oblacima kako bi formirale sivo-belu zavesu koja prekriva horizont. Temirtau je jedan od najzagađenijih gradova u državi. U vazduhu su među brojnim supstancama prisutne i fine čestice, sumpor-dioksid, benzen, azot-dioksid. U tmurnim danima, kada nije moguće više razaznati gde nestaje dim koji izlazi iz dimnjaka povezanih sa visokom peći, a gde počinju oblaci, zagađujuće čvrste čestice se ujedinjuju sa molekulima vode i dostigavši dovoljnu težinu, padaju na zemlju u obliku kiše ili snežnih pahuljica. Trava koja na proleće niče u stepi upija tečnost kojom je zemlja natopljena. Zagađivači poput bakra, kalijuma i mangana, koji se nalaze u tlu, dolaze preko trave i cveća i do životinja: do krava i konja, a zatim i do ljudi koji se hrane njihovim mesom i mlekom.