Krk (2): Od Venere do Svete Skolastike

Izvori upućuju na postojanje manastira, kao što je pomenuto, još od 13. veka. Arhitektonska istorija svedoči o pouzdanim izmenama arhitektonskog jezgra tokom 16, 17. i 18. veka. Uz manastir se nalazi crkva posvećena svetoj Mariji Anđeoskoj. U oporuci Cecilije Volpe iz 1348. spominje se crkva i veruje se da je bila istog oblika i veličine kao i današnja. Oltar je delo majstora Sebastijana Petruccija iz Rijeke, postavljen je u crkvi 1780. godine.

Samostan benediktinki godinama je negovao tradiciju obrazovanja i imao je funkciju internata i škole. U ovom manastiru otvorena je 1806. ženska osnovna škola na italijanskom jeziku. Od 1921. do 1935. benediktinke su vodile internat za djevojčice, gimnazijalke.

Skulptura Svete Skolastike (oko 480-543/547) zaštitnice monahinja, ali i obrazovanja, sestre, pretpostavlja se možda i bliznakinje Svetog Benedikta, postavljena je nedavno na vidljivo mesto u porti ženskog manastira benediktinki. O životu ove svetiteljke, za koju Sveti Grigorije Veliki tvrdi da je svoj devičanski život posvetila monaškom životu uz svog brata na Monte Cassinu, saznajemo iz knjige Dijaloga.

Njihovi duhovni razgovori, koje je zabeležio ovaj sveti otac možda predstavljaju svojevrsnu paralelu za odnos između odnosa našeg Svetog Petra Koriškog i njegove sestre. Odnos balkanskih anahoreta, brata i sestre, bila je tema o kojoj sam govorila na vizantološkoj konferenciji u Filadelfiji davne 2010. Skulptura, meni nepoznatog savremenog ruskog umetnika, predstavlja savremeno razumevanje ženske religioznosti srednjevekovnog manastira benedektinki. Da li je u srednjem veku, kada nastaje manastir benediktinki postojala jasna veza ovog manastira i kulta Svete Skolastike i na koji način.

Da li je Sveta Skolastika postala važna za manastir kada on poprima jasno dominantnu funkciju u ženskom obrazovanju, ili je kult uticao na formiranje obrazovnog centra po modelu. Znamo da se danas ovoj zaštitnici monahinja i obrazovanja, mole hodočasnici i uz nju fotografišu turisti.

Treće, sigurno ne i poslednje, u Krku se danas, odnosno u biskupskom dvoru čuva oltarska pala Paola Veneciana (sukobljena su mišljenja da li je nastala oko 1340 ili 1350) sa vizuelizacijom života Svete Lucije. Pala je iz Jurandvora, gde je u crkvu Svete Lucije (podignuta oko 1100) dospela u 15. veka i prvobitno tu stajala uz Baščansku ploču, preko Beča i Zagreba ponovo vraćena na Krk. Mučenica Lucija, (283-304), zaštitnica slepih (telesno, ali možda još važnije onih duhovno), kojoj su prema jednoj verziji žitija izvađene oči i stavljene na tanjir, na pali Paola Venecijana, nije prikazana sa svojim očima, koje nosi na tacni.

Jedna od hagiografskih vizuelnih scena, definiše mučeništvo Svete Lucije njenom službom po kazni u bordelu. Naime, jedna od mučeničkih scena prikazuje kako volovi vuku bezuspešno ovu svetiteljku u zlo, odnosno u javnu kuću, koja neće uspeti oskrnaviti njenu svetost. U obnovljenom kultu ranohrišćanske mučenice u 15. veku na Krku, u crkvi u kojoj se neguje njen kult od 12. veka, sigurna sam da su učestvovale krčke plemkinje. Iste one po kojima će se danas nazivati brojne poslastice i delicije ovog jadranskog ostrva.