Ladak: Na krovu sveta

Po sletanju u Leh, putnike odmah okruži mesečev pejsaž. Ladak je suva regija surih planinskih predela bez vegetacije, sa količinom padavina sličnom Sahari.

Neobičnom prizoru treba dodati blagu vrtoglavicu i neočekivani zamor koji donose velike visine, jer Leh se nalazi na oko 3500 metara nadmorske visine. To je prilično raštrkano, nimalo lepo mesto, gde žive dobri ljudi, odmerenih pokreta i osećanja, tihi i smireni, koji bez rezerve ulivaju poverenje (ne računajući lukave kašmirske trgovce).

Većinsko stanovništvo pripada tibetansko-mongolskoj porodici naroda, zdravog izgleda, tamnog tena i onižeg stamenog rasta. Službeni podaci kažu da na teritoriji Ladaka živi oko 280 hiljada ljudi, uključujući i Leh koji naseljava 30-ak hiljada žitelja.

Najzanimljiviji deo naselja je Stari grad. Splet uzanih ulica i bazara koji se skupio u podnožju brda na kojem kao kruna stoji palata kraljeva Leha i Ladaka, dinastije koja još uvek traje. Palatu je u XVI veku gradio kralj Singe Namgjal, po uzoru na čuvenu Potalu u Lasi, na koju jako podseća. Odmah ispod palate, u centru grada, uzdiže se džamija.

Jedan od velikih mogulskih vladara, Aurangzeb, primorao je tadašnjeg kralja Ladaka da je podigne 1661. godine. Veruje se da je i sam vladar primio islam kako bi sačuvao presto. Žitelji ovog područja ipak su pretežno budisti, preko 80% njih. Reč je o tibetanskom budizmu, takozvanom lamaizmu.

To je manastirsko učenje, koje zahteva duge sate meditacije i čitanja svetih spisa. Dečaci, najmanje po jedan iz svake porodice, stupaju u manastir vrlo mladi, često već sa 4 ili 5 godina. Posle 3 do 4 decenije izučavanja svetih tekstova, spremni su za visoke položaje u manastiru, ali ni kao lame nemaju pravo da privatno poseduju išta osim svetiljke na mast, bronzane činije i poneke ikone ili amajlije.

I dok muslimansko stanovništvo Kašmira gleda prema Meki, dotle su pogledi budističkih stanovnika Ladaka uprti ka Lasi, gde živi dalaj-lama, ili Gjalpo Rimpoče kako ga ovde zovu, koji je njihov duhovni vođa.

U okolini Leha postoji veliki broj gompa – budističkih manastira. Neki su izuzetno veliki, kao na primer Tikse ili Hemis. Na samo 17 kilometara od grada, ovaj 500 godina stari manastir stepenasto sagrađen na brdu visoko iznad doline reke Ind, ima preko stotinu monaha, koji za posetioce najčešće ostaju nevidljivi. Odmah iznad ulaza u manastirski kompleks nalazi se crvena kapela u kojoj je ogromna sedeća statua Gospodara Bude. Pozlaćen, plavih očiju i kose, Buda nosi „krunu vremena“, na kojoj su figure njegovih prethodnika i naslednika.

Manastir je izuzetno lepo fresko oslikan.

Pored prizora Budinog života iz svete knjige Jataka, čest simbol je točak života podeljen na šest delova, obavezno uhvaćen kandžama strašnog božanstva smrti. Ove scene se u eksploziji boja slikaju na tankama, obično pamučnim i lanenim, ređe svilenim platnima različite veličine. Budistički pandan ikoni – tanka služi kao talisman, duhovni ukras, okačen na zid manastira ili domaćeg svetilišta.

Odlomak iz knjige „Bukirano“. Autor je kreator dalekih putovanja u agenciji Odeon World Travel