Lečenje tromboze kod post kovid pacijenata i značaj ranog otkrivanja

Jedna od komplikacija post kovid infekcije sa kojim se pacijenti susreću je tromboza donjih ekstremiteta, tj. stvaranje tromba u venama nogu.

Uočeno je da tokom bolesti Covid-19 postoji povećani rizik za nastanak arterijske i venske tromboze zbog upalne aktivacije koagulacije, hipoksije, imobilizacije te se opisuju slučajevi plućne embolije, duboke venske tromboze, cerebrovaskularnih incidenata i infarkta miokarda kod bolesnika hospitalizovanih zbog covida, posebno među bolesnicima u jedinicama za intenzivno lečenje.

Infekcija korona virusom i zgrušavanje krvi

Susrećemo se svakodnevno u našim ambulantama radeći ultrazvuk kolor dopler krvnih sudova nogu sa komplikacijama u cirkulacijskom sistemu nakon Covid-19 infekcije.

Infekcija Covid-19 je bolest koja ostavlja posledice na više organskih sistema, ali ono što može biti fatalno za svakog pacijenta je zastoj u venskoj cirkulaciji.

S obzirom na to da pacijenti u akutnoj fazi bolesti miruju, izolovani su, ne kreću se ili su vezani za postelju to je razlog zastoja ili oslabljenog protoka kroz venski sistem.

Pored toga, sama bolest može da stvara uslove da se pojavi tromboza – zgrušavanja krvi što zahteva prevenciju nastanka tromboze u venama nogu, ali i lečenje tromboze.

Zalihe masti u telu, u organima kao što je jetra, izazivaju metaboličke poremećaje kad se sretnu sa virusom korona. Kod gojaznih pacijenata su češća zapaljenja i pojava proteina koji dovode do zgrušavanja krvi.

Lekari su utvrdili da virus korona utiče da se kod pacijenata razvije takozvana lepljiva ili viskoznija krv, koja vodi ka tome da nastane tromboza.

Ova promena u krvi rezultat je teške upale u plućima, koja je prirodan odgovor tela na virus. Virus SARS-COV-2 dovodi do lokalnog upalnog odgovora u krvnom sudu i stvaranja krvnog ugruška i tromboze. Razlog je direktna akcija virusa na zid krvnog suda.

Međutim, u borbi za život sa svim parametrima vitalnih funkcija koji se prate, pacijenti dobijaju u bolničkim uslovima terapiju za sprečavanje venskog tromboembolizma, ali tegobe nastupe ili se intenziviraju nakon otpusta iz bolnice i dolaska kući.

Dolaskom kući pacijent vrlo često nije u mogućnosti  da ide na preventivni pregled ultrazvuk kolor dopler krvnih sudova nogu i sama prevencija nastanka tromboze u venama nogu je deficitarna.

Simptomi tromboze kod post covid pacijenata

Ono što ostane kada akutna faza bolesti prođe jesu posledice sa kojim se pacijenti suočavaju i dolaze u naše ambulante, a upravo je tromboza u venama nogu ili donjih ekstremiteta jedna od njih.

Poznato je da je duboka venska tromboza četiri puta češća u donjim ekstremitetima tj. venama nogu nego u gornjim ekstremitetima.

Pacijenti kod kojih je prisutna tromboza imaju simptome kao što su osećaj umora i težine u nogama, gubitak snage, grčeve u mišićima, opisuju nemirne noge sa senzacijama toplo-hladno, imaju bolove u nogama, otežano kretanje uz zatezanje u mišićima nogu, te kada se javi otok jednog segmenta ili cele noge onda se javljaju lekaru.

Jedan od znakova koji ukazuje da je prisutna tromboza u venama nogu je i pojava da je noga zahvaćena trombozom toplija u odnosu na drugu nogu.

Preporuka medicinske struke je da se pacijenti koji imaju bilo koji od ovih simptoma i znakova jave na pregled krvnih sudova donjih ekstremiteta u cilju ranog otkrivanja i lečenja tromboze vena nogu kako bi fatalne posledice izbjegli. Color dopler ultrazvuk krvnih sudova nogu je zlatni standard u ovakvim stanjima.

U bolničkim uslovima na covid odeljenjima verifikujemo jako često venske tromboembolizme. Takve pacijente lečimo od tromboze i ultrazvučno pratimo tokom šest meseci, te ukoliko stanje pacijenta zahteva dalju terapiju protiv zgrušavaja krvi i nastanka tromba, profilaksa se nastavlja po tačno propisanim medicinskim protokolima.

Posebna pažnja je kod pacijenata sa pridruženim bolestima; kao što su hronične srčane bolesti, hronična bubrežna slabost, hronična venska slabost, ranije duboke venske tromboze i tromboflebitisi, plućne embolije, maligne bolesti, gojaznost i starija dob.

Prevencija tromboze u venama nogu produžava život jer u situaciji kada se tromb iz vene pokrene, putuje krvnim sudovima do pluća, srca ili mozga i može da dovede do tromboembolije, srčanog ili moždanog udara koji može biti fatalan po pacijenta.

Zato je kolor dopler krvnih sudova donjih ekstremiteta jako značajna dijagnostička metoda, ali i metoda kojom se prati terapijski odgovor pacijenta na primenjenu antitrombolitičku terapiju.

TROMBOZA I PLUĆA

Kada se tromb pokrene i završi u plućima dolazi do plućne embolije što predstavlja opasno stanje. Simptomi plućne embolije su:

• Otežano disanje
• Jak bol u grudima
• Kašalj
• Pojačano znojenje
• Vrtoglavica

ZGRUŠAVANJE KRVI I MOZAK

Nažalost, krvni ugrušak – tromb može doći i do mozga i uzrokovati moždani udar. Simptomi koji ukazuju da je tromb došao do mozga su:

• Poteškoće s vidom i govorom
• Gubitak svesti
• Slabost ili oduzetost ruke ili noge

TROMBOZA I STOMAK

Pojavu tromba u stomaku mogu uzrokovati bolesti jetre pa čak i kontracepcijske pilule. Simptomi tromboze u stomaku su:

• Mučnina i povraćanje
• Bol u stomaku
• Dijareja /proliv
• Krv u stolici
• Nadutost stomaka

ZGRUŠAVANJE KRVI I BUBREZI

Na žalost, krvni ugrušci u bubrezima mogu uzrokovati visok krvni pritisak pa čak i propadanje tkiva bubrega. Tromboza u bubrezima daje simptome:

• Bol u stomaku i nogama
• Pojavu krvi u urinu
• Povišena temperatura
• Visoki krvni pritisak
• Otok
• Otežano disanje

Tromboza kod post covid pacijenata – lečenje

Postoje studije koje pokazuju da razređivači krvi koji se trenutno koriste za lečenje krvnih ugrušaka trombova baš i ne funkcionišu uvek.

Značajnijim povećavanjem doza lekova protiv zgrušavanja krvi može doći do velikih krvarenja koja mogu biti smrtonosna.

Održavanje ravnoteže između lečenja tromboze i izazivanja krvarenja je nesigurna. Trenutno postoji veliki pritisak da se medicinski timovi iz celog sveta nateraju na saradnju u pronalaženju najsigurnijeg i najefikasnijeg načina rešavanja problema krvnih ugrušaka – trombova koji je stvorio korona virus. U toku su ispitivanja za pronalaženje standardne doze razređivača krvi koje će se koristiti u svim zemljama.

U svom dugogodišnjem iskustvu i radu sa pacijentima kod kojih je prisutna tromboza, sa sigurnošću mogu istaći da su post kovid pacijenti nova grupa indikovanih za color dopler ultrazvučni pregled vena nogu i praćenje zbog tromboembolijskih komplikacija. Dolaskom na pregled pacijent dobija sve potrebne preporuke i modalitete lečenja.

Na sreću svih pacijenata lečenje tromboza unazad desetak godina nije nužno u bolničkim uslovima zahvaljujući novim oralnim antikoagulantnim lekovima.

Značaj kolor dopler ultrazvuka vena nogu kao dijagnostičke metode je od velike važnosti jer se brzo i efikasno dijagnostikuje, prati i rešava tromboza kod naših pacijenata.

Napomenula bih da je color dopler ultrazvučni pregled donjih ekstremiteta potpuno siguran, bezbolan, neinvazivan, bez bilo kakvih komplikacija i lako dostupan našim pacijentima bez prethodne pripreme pacijenta.

Pregled ultrazvuk kolor dopler se radi ultrazvučnim aparatom koji ima mogućnost da prikaže arterijske i venske krvne sudove i protok krvi kroz njih, kao i začepljenje ovih krvnih sudova koji ukazuju na trombozu.

Autorka je specijalista fizikalne medicine i rehabilitacije