Manastir Bukovo: Više puta rušen i obnavljan

Pisanih spomenika o osnivaču ili ktitoru, kao i o vremenu nastanka manastira, gotovo i da nema. Postoji samo nekoliko predanja o tome.

Najprihvatljivije je ono zasnovano na podacima sa spomen-ploče koja se nalazi na zapadnom zidu priprate, a koji govore o nastanku manastira u vreme srpskih despota u 15. veku.

Manastirska crkva posvećena je Svetom ocu Nikolaju Čudotvorcu. Po arhitektonskim i stilskim karakteristikama ubraja se u posebnu varijantu moravske škole.

Tokom istorije manastir je više puta rušen i obnavljan. Značajnija obnova bila je 1837, kad je knez Miloš Obrenović poklonio zvono i 1839, kad su podignuta dva konaka za vreme igumana Josifa.

Godine 1885. za starešinu manastira dolazi arhimandrit Prokopije Bujišić, vođa hercegovačkog ustanka, koji preduzima veliku obnovu.

Manastirska crkva dobija novi ikonostas koji je izrađen u Beču, a za koji je ikone izradio slikar Lazar Krdžalić.

Godine 1891. na manastirskom imanju osniva se prva srpska državna škola za vinogradarstvo i voćarstvo u kojoj su prvi učitelji bili i kaluđeri iz manastira Bukovo. Godine 1902. hram je po treći put živopisan.

Za vreme Prvog svetskog rata (1915), tokom bugarske okupacije, manastir je opljačkan, a deo manastirske šume uništen.

U periodu između dva svetska rata, pored duhovnog i kulturnog značaja, manastir Bukovo postaje i ekonomski bitan činilac Negotinske Krajine.

Period posle Drugog svetskog rata bio je jedan od najtežih u istoriji manastira. Nakon što su ga potpuno opljačkali nemački okupatori, nova, komunistička vlast oduzima 366 hektara manastirskog imanja i gotovo sve što je vredelo.

Manastir je počeo da propada. Kao posledica takvog stanja, u periodu od 1972. do 1994, manastir po prvi put u svojoj istoriji postaje obitavalište monahinja na čelu sa igumanijom Serafimom.

Dolaskom vladike Justina na tron timočkih episkopa, od 1994, manastir ponovo postaje stecište monaha. Pod duhovnim rukovodstvom samog episkopa ustanovljen je manastirski tipik sa redovnim bogosluženjem i opštežiteljnim poretkom.

Monaško bratstvo iznedrilo je novog episkopa, tako da 2014. dotadašnji starešina arhimandrit Ilarion biva izabran za novog episkopa timočkog.

Današnje bratstvo sa igumanom arhimandritom Kozmom na čelu, pored redovnih monaških aktivnosti, obavlja i poslušanja u radionicama, kao što su krojačka, ikonopisačka, stolarsko-duborezačka, dok se nastavlja i ranija tradicija pčelarenja.

Osim ovih tradicionalnih monaških poslušanja bratstvo je aktivno i u izradi dokumentarno-umetničkog fotografskog i video materijala vezanog za život i događaje u manastiru. Bratstvo veliku pažnju pridaje i uzgajanju vinove loze u novozasađenim vinogradima, kao i proizvodnji kvalitetnih vina i rakije.

Izgrađen je novi manastirski konak, na temeljima starog, u sklopu kojeg je i paraklis posvećen prazniku Pokrova Presvete Bogorodice. Manastirsku portu krasi i celebni istočnik posvećen Presvetoj Bogorodici.

Vinarija

Manastir Bukovo, prevashodno zbog svog geografskog položaja, izuzetno povoljnih mikroklimatskih uslova, ali i osobenog tipa zemljišta na manastirskom imanju, već vekovima predstavlja sinonim vinogradarstva i vinarstva ovog kraja. Poštujući tradiciju episkop timočki Justin sa bratstvom ovog manastira obnavlja zapostavljenu i skoro izgubljenu sortu crne tamjanike.

Monasi vino dobijaju isključivo spontanom fermentacijom, a vinifikaciju obavljaju ručnim potapanjem klobuka uz kontrolu stanja i temperature kljuka.