Milutin Milanković – jedan od najvećih svetskih naučnika, po kome nose ime krateri na Marsu i Mesecu, rođen na današnji dan

Milutin Milanković je najcitiraniji srpski naučnik, a NASA ga je uvrstila među 10 najvećih naučnika koji su proučavali Zemlju. Njegovo ime nose jedan krater na Mesecu i Marsu, kao i asteroid otkriven u Beogradskoj opservatoriji.

Njegova interesovanja obuhvatala su matematiku, klimatologiju, geofiziku i astronomiju, a NASA ga je svrstala među 15 najvećih umova koji su proučavali Zemlju. Imao je sestru bliznakinju, kao i još dve sestre i tri brata.

Nažalost, Milankovićeva porodica suočila se sa teškoćama, te je bez oca ostao kada je imao samo osam godina. Njegova  braća su umrli od tuberkuloze, a o sestrama i blizancima brinula je majka Jelisaveta uz podršku ujaka Vase Maučevića.

Milanković je kao dete bio vrlo slabog zdravlja,  bio je vrlo osetljiv i nije išao u školu, već je imao privatnog učitelja.

Gimnaziju je završio u Osijeku, brzo nadmašivši svoje vršnjake u znanju. Pod uticajem profesora matematike, upisao je građevinu u Beču.

Život u Beču i Beogradu

Građevinski fakultet na Tehnološkom univerzitetu u Beču završio je 1902. godine sa najvišim ocenama, a 1904. sa 25 godina odbranio je doktorsku tezu pod nazivom „Teorija pritiska na krive“, čija primena mu je omogućila da proceni krive oblike i njihove osobine kada su pod stalnim pritiskom, što je korisno za gradnju mostova, kupola i potpornih stubova.

Tokom pet godina rada u jednom preduzeću, uspešno je realizovao brojne projekte, ipak, napustio je Beč i došao je u Beograd.

ali je, sledeći svoju strast prema nauci, 1910. godine otišao u Beograd gde je postao univerzitetski profesor. Zahvaljujući njemu, Kraljevina Jugoslavija postala je član Međunarodne meteorološke organizacije i Međunarodne astronomske unije.

Milanković je imao deset puta manju platu nego u Beču, pa je dodatno radio statičke proračune u građevinarstvu. Po dolasku u Beograd, živeo je blizu hotela „Moskva“, a kasnije u Profesorskoj koloniji u kući koju je sam projektovao.

Zainteresovao se za klimatologiju 1911. godine, a već 1912. objavio je rad „Prilog teoriji matematske klime“. Učestvovao je u Prvom balkanskom ratu, a tokom Velikog rata bio je interniran u Pešti gde je nastavio da se bavi naukom.

Milutin Milanković je do 1917. godine objavio sedam naučnih radova o matematičkoj klimi Zemlje i drugih planeta. Beogradski univerzitet može se pohvaliti da je od 1919. godine bio redovni profesor nebeske mehanike na Filozofskom fakultetu, a 1927. godine bio je i dekan.

Jedan od njegovih najvećih doprinosa nauci je reforma julijanskog kalendara iz 1923. godine, koji je najtačniji kalendar do danas. Bio je odlikovan ordenom Svetog Save trećeg reda i proglašen za redovnog člana Srpske akademije nauka 1925. godine.

Kroz vasionu i vekove

Milanković je pisao naučno-popularni roman „Kroz vasionu i vekove“ i postao član komisije za polaganje državnog ispita iz nebeske mehanike. Patentirao je „Protivaeroplansko topovsko zrno“ i započeo svoje životno delo „Kanon osunčavanja Zemlje i njegova primena na problem ledenih doba“, koje je predao na štampanje četiri dana pre nemačke invazije na Beograd.

Milanković se povukao iz javnog života tokom rata, napisao autobiografiju „Uspomene, doživljaji i saznanja“ i izabran je za predsednika SANU 1948. godine. Umro je 12. decembra 1958. godine, a osam godina kasnije njegovi posmrtni ostaci preneti su u rodni Dalj.

Njegov sin je napisao biografiju „Moj otac, Milutin Milanković“. Ostao je upamćen po svom radu i doprinosu nauci u Srbiji i svetu, a mnogi naučni entiteti nose njegovo ime. Danas, njegov lik krasi novčanicu od 2.000 dinara.