Neandertalac, prvi umetnik

Crvene horizontalne i vertikalne linije na obliku koji podseća na merdevine oslikali su pre 64.000 godina čovekovi rođaci neandertalci.

Ova slika je privukla ogromnu pažnju medija prethodne nedelje nakon što je časopis “Science” objavio arheolozima šokantne rezultate istraživanja koje je sproveo veliki međunarodni tim pod vođstvom Dirka Hofmana sa Maks Plank Instituta u Nemačkoj i Kristofera Stendiša sa Univerziteta u Sautemptonu u Engleskoj. NJihov tim je prvi primenio novi način datovanja praistorijskih slika pomoću izotopa uranijuma i torijuma na više lokacija u pećinama Španije.

Naime, određivanje starosti, ili kako se stručno naziva, datovanje, u arheologiji se obično izvodi na sačuvanim organskim materijalima metodom merenja prisustva radioaktivnog izotopa ugljenika, C12. Međutim, kod pećinskih slika nema dovoljno organskih tragova da bi se to uspešno izvelo, pa do sada starost pećinskih crteža nije mogla pouzdano da se ustanovi.

Metoda koju je ovaj tim primenio počiva na analizi tankog sloja kalcita, minerala koji izgrađuje krečnjak. Sloj kalcita se formira i na oslikanim zidovima pećina niz koje se povremeno sliva voda. Ova voda sadrži tragove radioaktivnog uranijuma koji se tokom hiljada godina prirodno raspada na torijum. Na osnovu odnosa u količini uranijuma i torijuma u kalcitu, može se odrediti njegova starost, pa time i minimalna starost pećinske slike.

Hofman i Stendiš su ovom inače vrlo zahtevnom metodom datovali pećinske slike širom Italije, Portugala, Francuske i Španije i gotovo uvek dobili da je njihova starost između 40.000 i 45.000 godina. To ukazuje da ih je oslikavao Homo Sapiens, što je i bilo očekivano.

Međutim, na tri lokacije u Španiji, La Pasiega, Maltravieso i Ardales, dobijena je starost crteža veća od 64.000 godina, a u to doba u ovom delu Evrope Homo Sapiens nije postojao. Naseljavali su ga isključivo neandertalci, izumrli pripadnici roda Homo za koje se smatralo da su bili nedovoljno indelektualno razvijeni da bi upražnjavali umetnost.

Ovo istraživanje pokazuje da su neandertalci, na iznenađenje mnogih paleontologa i arheologa, prvi evropski umetnici za koje sad pouzdano znamo da su oslikali barem ove tri pećine u Španiji.

„Nauka kroz priče“ je medijska inicijativa koja na društvenim mrežama i u tradicionalnim medijima svakodnevno objavljuje originalne priloge inspirisane naučnim saznjanima. Uz podršku Instituta za fiziku u Beogradu, „Danas“ predstavlja 77 izabranih priča sa portala www.naukakrozprice.rs