Nepoznata istorija kakaa

Tragovi pronađeni na praistorijskom posuđu, na teritoriji današnjeg Ekvadora, otkrivaju da su ljudi prerađivali kakao još pre 5300 godina, što je skoro 1500 godina ranije nego što se na osnovu dosadašnjih istorijsko-arheoloških nalaza smatralo. 

Iako tropsko drvo kakaovac (Theobroma cacao) predstavlja značajan izvor prihoda za zemlje u kojima raste, istorija njegovog pripitomljavanja, uzgoja i najranijeg korišćenja prilično je nepoznata. Do sada se verovalo da je ova biljka najpre uzgajana u Centralnoj Americi. Međutim, ako je suditi na osnovu genomskog istraživanja objavljenog u naučnom časopisu Nature Ecology & Evolution kultivacija ovog drveta započela je na severozapadu Latinske Amerike, u vlažnim šumama gornjeg Amazona, s obzirom da je u tim predelima utvrđena najveća genetička raznovrsnost ovog drveta. 

Upravo ovo istraživanje je imao na umu i arheolog Mišel Blejk, sa univerziteta Kolumbija u Vankuveru, kada se zajedno sa svojim kolegom uputio ka selu Sanata Ana la Florida, važnom arheološkom nalazištu u Ekvadoru, gde je pronađeno posuđe vrlo slično onom koje su pripadnici Maja koristili za pravljenje kakao napitaka za koje se do skoro smatralo da su najstariji derivati ovih plodova.

Tako su Blejk i njegov kolega arheolog, Francisko Valdez koristi tri različite arheološke metode za utvrđivanje porekla i starosti tragova sa posuda. 

Arheolozi su najpre sastrugali ugljenisane ostatke od kuvanja sa površine posuda i utvrdili da oni u sebi sadrže zrna skroba identičnog oblika kao onog pronađenog u zrnima kakaa. Potom su hemijskom analizom, u istim tim ostacima pronašli tragove teobromina, gorkog alkaloida koji se može naći u kakau. Najzad, Blejk i Valdez su uradili analizu drevne DNK izvučene iz keramike, koja je odgovarala sekvencama sa modernih stabala kakaa. 

Arheolozi snatraju da ovi nalazi, uzeti zajedno, upućuju na to da su prastanovnici Ekvadora koristili kakao mnogo pre Maja i Olmeka.

U saradnji sa Centrom za promociju nauke, „Danas“ predstavlja izabrane priče sa naučnopopularnog portala elementarium.cpn.rs