Od vuka do psa

Pas (Canis famillaris) direktni je potomak sivog vuka (Canis lupus), odnosno psi su pripitomljeni vukovi čiji su se zubi, lobanja i šape znatno smanjili. Ipak, tačno vreme i mesto porekla modernog psa nije utvrđeno sa sigurnošću. Arheološki nalazi ukazuju na prve neosporne ostatke psa koji je sahranjen uz čoveka, a koji su stari 14.700 godina, dok sporni ostaci datiraju iz perioda od pre 36.000 godina. Oba datuma impliciraju da su se prvi psi pojavili u periodu dok je čovek još bio lovac-sakupljač. Što se tiče mesta nastanka i dalje ne postoji jasan i jedinstven odgovor. Najčešći kandidati su zapadna Evropa, istočna i centralna Azija. U studiji iz 2002. godine Piter Savolajnen sa švedskog Instituta za tehnologiju zaključio je da su psi evoluirali u istočnoj Aziji.

Osam godina kasnije Robert Vejn, genetičar sa Kalifornijskog univerziteta, sa svojim timom je analizirao nove rase pasa i došao do zaključka da je mesto nastanka Bliski istok. Ranije studije koje su se bavile ovim pitanjem uzimale su u obzir samo DNK fragmente, dok se danas na primer Savolajnen sa svojim kolegama iz Kine bavi sekvenciranjem čitavih genoma pasa i vukova. Ovim pristupom je tim 2013. godine došao do zaključka da je genom izvornih pasa Kine najbliži genomu vukova. Procenili su da se predak kineskih seoskih pasa odvojio od vukova pre oko 32.000 godina. Međutim, doktor Vejn i njegove kolege se ne slažu sa ovim i uvode novu vrstu dokaza u debatu o poreklu prvog psa. Kako je poslednjih godina tehnologija napredovala tako su i naučnici sve lakše vadili DNK fragmente iz fosila. Zato su se Vejn i njegov tim okrenuli istraživanju fosila pasa i vukova. Istraživači su primetili da današnji psi nisu blisko povezani sa vukovima Bliskog istoka i Kine, već da su njihovi preci u stvari drevni psi i vukovi iz Evrope. Pored pitanja mesta i vremena porekla, postoji i nekoliko teorija o tome kako je tačno došlo do pripitomljavanja. Jedno moguće objašnjenje je da su se ljudi brinuli o napuštenim mladuncima vukova. U jednom trenutku bi došlo do parenja ovih pitomih vukova i kroz generacije bi se vukovi približili nečemu što liči na psa. Druga mogućnost je pripitomljavanje vukova kroz prirodnu selekciju. Po ovom drugom objašnjenju vukovi su sami „odlučili“ da prate put evolucije uz ljude. Vukovi bi, baš zato što su prirodni lovci, mirisom mesa bili privučeni ljudskim naseobinama.

U saradnji sa Centrom za promociju nauke, „Danas“ predstavlja izabrane priče sa naučnopopularnog portala elementarium.cpn.rs