Orašac: Sretenje u Marićevića jaruzi

To je mesto na kome je na veliki hrišćanski praznik Sretenje Gospodnje 15. februara 1804. podignut Prvi srpski ustanak i za njegovog vođu izabran Karađorđe Petrović.

Na isti praznik 31. godinu kasnije u Kragujevcu donet je prvi Ustav Kneževine Srbije, poznat kao Sretenjski ustav.

Sastavio ga je lekar, pisac, političar, diplomata, novinar i publicista Dimitrije Davidović podelivši vlast na zakonodavnu, izvršnu i sudsku prema standardima današnje demokratije i ustavnosti.

Ova dva velika sretenjska događaja spojena su u obeležavanje Dana državnosti Srbije, koje je ugašeno stvaranjem zajedničke Kraljevine SHS i ponovo obnovljeno početkom 21. veka posle raspada bivše Jugoslavije.

Ustavnost i demokratija, koliko i državnost u današnjoj naprednjačkoj Srbiji retko se pominju.

Jedan put godišnje povodom Sretenja kad se ministri „na crveno slovo“, u znak sećanja na slavnu prošlost, razlete sa vencima i cvećem po Orašcu, Kragujevcu, Oplencu, neki i na Avalu, dok aktuelni predsednik Republike deli državna odlikovanja na Andrićevom vencu u Beogradu.

Dan državnosti slavi se, u skladu sa zakonom dva dana, koja su ove godine zgodno pala posle vikenda, pa je neuporedivo više ljudi bilo na planinama i beogradskim žurkama nego onih u Marićevića jaruzi koji su dobrovoljno slušali kako je „Srbija moderna i jaka država koja vrednuje svoju istoriju i tradiciju, brine o građanima, nacionalnim interesima i ekonomiji; kako se danas o njoj priča kao o predvodniku borbe za očuvanje narodnog zdravlja, državi koja zahvaljujući sopstvenim snagama postala najbolje organizovana na planeti u vakcinaciji i borbi protiv kovida“.

Marićevića jaruga ima status nepokretnog kulturnog dobra od izuzetnog značaja.

U znak sećanja na početak Prvog srpskog ustanka u Orašcu je između 1868. i 1870. sagrađena crkva Vaznesenja Gospodnjeg, sa čuvenim ikonostasom koji je oslikao Steva Todorović, a 1932. podignuta je i Spomen-škola.

Marićevićeva jaruga uređena je 1954. povodom 150. godišnjice ustanka, kad je dobila spomen-česmu.

Pola veka docnije, 2004. postavljen je i spomenik voždu Karađorđu, rad vajara Drinke Radovanović.

Tu se nalazi i grob Teodosija Marićevića (1775-1807), jaseničkog kneza i poznatog trgovca iz Orašca, jednog od vođa Ustanka.

On je bio i prva opozicija voždu, a u svađi na skupštini u Pećanima kod Ostružnice pokušao je da ga ubije.

Puška ga je izdala, a Karađorđe ga je teško ranio. Marićević je podlegao ranama i sahranjen je u jaruzi koja nosi njegovo porodično ime.

Duhovne, istorijske i državotvorne pouke dana na koji je, kako uči Crkva, sveti Simeon Bogoprimac uzeo u ruke novorođenog Hrista – kad su sreli čovek i Bog, mnogostruke su.

Hrišćani su Sretenje poštovali i mnogo pre nego što ga ja vizantijski car Justinijan 544. zvanično ustanovio kao veliki praznik Gospodnji.

Te godine Carigrad je zahvatila epidemija i dnevno je umiralo više od pet hiljada ljudi, dok je Antiohiju u isto vreme pogodio jak zemljotres.

Nemoćan pred tolikim nesrećama, car Justinijan je, u dogovoru sa patrijarhom, naredio strogi post, molitvu i litije na Sretenje po celom carstvu, čime su, kako navode crkveni istoričari, odjedanput zaustavljeni pomor naroda i zemljotres.