Praistorijska revolucija na Balkanu

Čini se na isti onaj način, istim putevima kojim se danas kreću migranti iz Azije i Afrike, putujući ka boljem životu na Zapadu. O tome govore rezultati jednog od najznačajnijih međunarodnih istraživanja o praistoriji Balkana koji su nedavno objavljeni u prestižnom časopisu Nature, u radu pod nazivom The Genomic History of Southeastern Europe.

„Kada je reč o neolitizaciji Evrope, to je ozbiljno i vrlo važno pitanje koje zaokuplja pažnju naučnika već više od četiri decenije“, kaže jedan od tri domaća naučnika koji su učestvovali u ovom radu, Andrej Starović, viši kustos u Narodnom muzeju u Beogradu.

Aktualizacija ove teme započela je još šezdesetih godina, otkrićem Lepenskog vira. Već tada je postalo jasno da je malom području, na obalama Dunava, mahom unutar Đerdapske klisure, došlo do naglih i drastičnih promena u ukupnoj kulturi ljudskih zajednica – život praistorijskih ljudi se preselio u trajna naselja sa planskom proizvodnjom hrane, prvim žitaricama i prvom stokom.

„Jedan od zagovornika autohtonističke struje bio je i originalni istraživač mezolita Đerdapa, profesor Dragoslav Srejović“, podseća Starović, objašnjavajući da je velikan naše arheologije čvrsto verovao kako je neolit, novo i ključno civilizacijsko doba, nastao na samom tlu srpskog Podunavlja, u okviru lovačko-sakupljačkih zajednica kulture Lepenski vir.

Međutim, kako Starović ukazuje – ova ideja nije izdržala test vremena, jer je danas jasno utvrđeno da najranija stoka (ovca, koza i goveče), pa i prve žitarice (ječam, pšenica, proso) nisu pripitomljavani ovde, nego su kao već domestikovane vrste pristigli sa jugoistoka.

„Analizom tragova teških metala u kostima sahranjenih pokojnika (izotopi stroncijuma), došlo se do podataka koji govore o tome da bar nekoliko ispitanih osoba nije odraslo i živelo uz Dunav, već negde drugde“, kaže Starović dodajući da rezultati studije koju su upravo objavili u Nature-u ekplicitno potvrđuju arheološku pretpostavku da je početak neolitskog načina života direktno povezan sa migrantima iz Anadolije.

„Nauka kroz priče“ je medijska inicijativa koja na društvenim mrežama i u tradicionalnim medijima svakodnevno objavljuje originalne priloge inspirisane naučnim saznjanima. Uz podršku Instituta za fiziku u Beogradu, „Danas“ predstavlja 77 izabranih priča sa portala www.naukakrozprice.rs