Manastir Bukovo/Foto: Danilo PetrovićVinovu lozu su na teritoriju današnje Srbije, koliko je poznato, doneli Rimljani. Carske palate i brojna rimska utvrđenja svedoče o prisustvu Rimljana na tlu istočne Srbije, a pronađene amfore za vino i kosiri za branje grožđa potvrđuju pretpostavku da je na ovim prostorima loza gajena od vremena Rimljana.
Deo vinske istorije Negotinske krajine svakako je Manastir Bukovo koji kroz vekove predstavlja sinonim i glavno obeležje vinogradarstva i vinarstva ovog kraja.
U bukovoj šumi, na samo par kilometara od Negotina, na padini Bratujevačke kose, smestio se Manastir Bukovo.
Da li zbog bukove šume ili mu ime potiče od vodene ptice „bukavac“ kojih je ovde bilo dok još nije bio isušen negotinski rit, tek se poreklo imena Bukovo ne zna.
Nagađa se čak i to, da bi mu ime moglo postati od Bukovskog manastira kod Bitolja, čiji su izbegli monasi pod najezdom Turaka došli u ove krajeve i iz nostalgije prema svom matičnom manastiru, nazvali i ovaj Bukovo – zapisaše monasi na veb prezentaciji ovog negotinskog manastira.
Pisanih spomenika o osnivaču i ktitoru, kao i vremenu nastanka Manastira Bukovo skoro i da nema, i ovaj se manastir, do 1833. godine i oslobođenja od Turaka u pisanim izvorima javlja svega nekoliko puta.
Manastir Bukovo je po jednom predanju, zadužbina kralja Milutina s kraja 13. veka, podignut nakon pobede nad vidinskim knezom Šišmanom 1291. godine.
Za kralja Milutina kao ktitora vezuje se i činjenica da je u niši nad glavnim ulaznim vratima freska Svetog Arhangela Mihaila, zaštitnika kralja Milutina, iako je zaštitnik ove crkve Sveti Nikola.
Drugo predanje vezano je za Svetog Nikodima Tismanskog koji je uz Bukovo podigao još dva manastira, Vratnu i Manastiricu i na vremenskoj osi to bi bilo sredinom ili u drugoj polovini 14. veka.
Ovakvo datovanje ima potporu u izjavi jeromonaha Manastira Bukovo, Josifa Miljevića, datoj Konzistoriji 1867. godine u kojoj se kaže da je „manastir sazidan otprilike pre pet stotina godina, gde i sada stoji, na mestu gde crkva nikako postojala nije…“
Na zapadnom zidu priprate manastirske crkve i danas stoji kamena ploča sa tekstom da je manastir „podignut za vreme srpskih Despota“ dakle, u prvoj polovini 15. veka što ide u prilog trećem predanju, po kome je osnivač i ktitor manastira Bukova neko od vlastele Timočke krajine i potiče iz 15. veka.
– Najrealnija pretpostavka bila bi da je manastir nastao posle turskih osvajanja, kada je prvi veći talas migracije s Кosova, Drine i iz Hercegovine počeo da naseljava zemljoradničke krajeve Srbije, pa i dolinu Timoka sve do Negotinske krajine i Dunava. Izbegli narod predvodili su kaluđeri i sveštenici koji su, po dolasku u severoistočne krajeve Srbije i Timočku Кrajinu obnavljali ili podizali crkve i manastire –navodi se na internet prezentaciji Manastira Bukovo.
Najstariji pisani podaci u kojima se pominje manastir su turski popisi iz 1454. i 1586. godine iz Fetislamske nahije, po kojima se Bukovo pominje kao manastir Svetog Nikole koji daje danak od sto osamdeset aspri osmanlijskom carstvu.
Bio je paljen, pljačkan, obnavljan, duhovno i kulturno značajan, pa ne čudi što je 1887. Manastir Bukovo na svom imanju osnovao prvu vinogradarsku školu.
Ona četiri godine po osnivanju postaje prva državna poljoprivredna škola za vinogradarstvo i voćarstvo, a manastir središte obnove vinogradarstva Negotinske krajine.
Vek kasnije manastirsko bratstvo je na površini od dva hektara podiglo jedinstveni zasad crne tamjanike, nastavljajući tradiciju bogate istorije vinogradarstva i vinarstva Bukova.
Podizanjem zasada crne tamjanike ova drevna sorta je ne samo sačuvana od zaborava, već je stvorena i osnova za stvaranje jednog novog, izvorno srpskog vina.
Znalci objašnjavaju da je crna tamjanika specifična muskatna sorta, veoma retka u svetu, ima je u Srbiji, Italiji i Portugalu.
Veoma je teška za uzgajanje, zbog problema sa cvetanjem, ali i sorta koja je u stanju da iznedri jedinstveno vino, neponovljivog mirisa i ukusa, u kojima se prepliću cvetni, voćni i začinski tonovi kao što su ruža, suvo grožđe, bosiljak.
Pomenimo i da se manastirska crkva posvećena Svetom ocu Nikolaju Čudotvorcu, po svojim arhitektonskim i stilskim odlikama svrstava u posebnu varijantu moravske škole.
Njena osnova ima izduženi oblik trikonhosa, podignuta je kao jednobrodna građevina, zasvođena poluobličastim svodom i bez kupole.
Sagrađena je od tesanih kamenih blokova, fugovana, a ne malterisana i nije bitno menjala izgled kroz vekove.
Manastir Bukovo se izdvaja i visokim zvonikom koji je s glavnom zgradom manastira povezan tremom sa stubovima u antičkom stilu.
Ikonostas u crkvi Svetog oca Nikolaja Čudotvorca u ovom manastiru nedavno je obnovljen na osnovu projekta Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Beograda.
Ikonostasnu pregradu koju čini 18 ikona raspoređenih u tri zone i parapet uradio je 1885. godine Lazar Кrdžalić, ruski đak.
Krdžalićev rad karakterišu monumentalni crtež i svež kolorit, a izrada, pozlata i duborez čine ovaj ikonostas, u zanatskom smislu, izuzetnim, posebno u ovom delu Srbije.
Restauratorsko-konzervatorske radove sa 1,8 miliona dinara finansiralo je Ministarstvo kulture.
Ikonostas, arhitektura, izvor posvećen životvornom istočniku u manastirskoj porti, rakije i manastirska vina koja osvajaju značajne nagrade mogu da budu tek deo motiva za dolazak u Manastir Bukovo, vekovnog čuvara vinogradarstva i vere.
Više vesti iz ovog grada čitajte na posebnom linku
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
