Ramska tvrđava: Uskoro u punom sjaju

Projekat finansira Agencija TIKA iz Turske, a vrednost obnove iznosi preko 1,1 miliona evra.

Prilikom jedne od prezentacija obnove utvrđenja, predstavnik izvođača radova, firme „Abma“ iz Istanbula, glavni arhitekta Kalbije Nojan, predstavila je projekat rekonstrukcije i radove na tvrđavi podignutoj po nalogu sultana Bajazita II 1483. godine.

Kako je rekla, tvrđava je pretrpela velika oštećenja usled vremenskih prilika i dva napada u ratovima. Radovima su prethodile ozbiljne pripreme – izvršeno je čišćenje unutar tvrđave, na zidovima kao i okolina tvrđave. Svaki kamen je očišćen ručno od biljaka i nataložene zemlje te ispran vodom. U restauraciji je korišćen isključivo originalni materijal, prirodni kreč i kameni prah pomešan s vodom, kako bi se obezbedila potpuna autentičnost.

„Ovo je najbolja radna sredina u kojoj sam imala prilike da radim“, izjavila je tom prilikom gospođa Nojan, dodavši da „projekat neće samo oživeti ovo istorijsko delo iz našeg vremena već će ojačati naše veze“. Ona se posebno zahvalila na saradnji predstavnicima lokalne samouprave, Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Smedereva i meštanima Rama.

OTKRIĆA STRUČNJAKA

Zanimljivosti o tvrđavi, otkrivene tokom arheoloških iskopavanja, izneo je arheolog Narodnog muzeja u Požarevcu Dragan Jacanović. Istraživanja su obuhvatila površinu od 1.500 kvadratnih metara. Nakon čišćenja 70 odsto unutrašnjosti tvrđave došlo se do originalnog poda i brojnih rešenja kojima je organizovan život u utvrđenju. Otkriven je i niz objekata izgrađenih od 16. do 18. veka kada tvrđava više nije omogućavala život vojnog logora.

U objektu je pronađena velika količina arheološkog materijala među kojim su puške iz 17. veka, lako naoružanje, alat, posude, ali i kineski porculan i staklo, što je ukazuje na to da tvrđava nije bila samo vojno uporište već i kulturni centar ovog dela Srbije. Predmeti će, po završetku restauracije, biti izloženi u tvrđavi, a ideja Ministarstva kulture i informisanja je da se čitavo selo Ram, kao celina, uredi kao eko muzej.

Na izuzetnoj saradnji svim stručnjacima se zahvalio i direktor Regionalnog zavoda za zaštitu spomenika kulture Smederevo Dejan Radovanović. On je podsetio da su radovi započeti još 2015. godine sredstvima Ministarstva kulture. Sada je definisan najveći deo faza koje su prethodile i kako se, tokom trajanja Ramske tvrđave, smenjivala istorijska slika ovog prostora.

On je rekao i da je objekat nastao u važnoj fazi turske istorije kada se širila ka severu i zapadu kao i iz faze austrijsko-turskih ratova krajem 17. i početkom 18. veka od kada datira i najveći deo danas vidljivih objekata.

POSETE ZVANIČNIKA

Opština Veliko Gradište konstantno podiže nivo i raznovrsnost svog turističkog potencijala pa su radove na restauraciji posetili potpredsednik Vlade i ministar Rasim LJajić, ambasador Republike Turske Tanžu Bilgič, koordinator Turske agencije za međunarodni razvoj i koordinaciju – TIKA Mehmed Bajrak i predsednik opštine Veliko Gradište Dragan Milić.

Ministar LJajić je istakao da Ramska tvrđava predstavlja značajan turistički potencijal, ne samo Velikog Gradišta već i ovog dela Srbije, dodavši da 600 godina na njoj ništa nije rađeno a da su sada, zahvaljujući Turskoj agenciji za saradnju i koordinaciju, u toku sveobuhvatni radovi na rekonstrukciji.

On je naveo da će, od početka ulaganja 2013. godine do završetka projekta biti uloženo više od milion evra što su značajna sredstva koja će omogućiti da tvrđava bude mesto koje će obilaziti domaći i strani turisti i obogati turistička ponuda i to ne samo Velikog Gradišta već nekoliko lokalnih samouprava, a pre svega Golupca i Požarevca.

– Cilj je da imamo kulturnu turističku rutu koju ćemo ponuditi domaćim i stranim turistima, koja će podrazumevati obilazak Viminacijuma, Ramske i Golubačke tvrđave, kao i da se poveća broj turista u Velikom Gradištu za 20 odsto nakon što tvrđava bude završena, a nakon toga i posle dodatnih ulaganja i investicija koje ćemo imati u ovom delu zemlju da taj procenat i rast broja turista bude i do 30 odsto – rekao je ministar.

On je dodao i da će to puno značiti za ekonomski razvoj Velikog Gradišta i te da će izgradnjom sportskog kampa na Srebrnom jezeru Veliko Gradište imati puno toga da ponudi, ne samo u oblasti kulturno-istorijskih lokaliteta, već i različitih sportskih sadržaja.

„U Srbiji ima oko 200 ovakvih lokaliteta, od čega je sedam značajnih lokaliteta i tvrđava na Dunavu. Dunav je jedan od tri najznačajnija turistička resursa koje ova zemlja ima,“ istakao je LJajić, dodavši da do sada ti potencijali nisu bili iskorišćeni i da veruje da će ovim kompletirati turističku ponudu Donjeg Podunavlja kao značajan turistički resurs. Ministarstvo je prošle godine, kako je rekao, izdvojilo sredstva za pristan, a na lokalnoj samoupravi je da odredi lokaciju, ispod Ramske tvrđave ili u samom gradu.

– Važno je da nastavimo da gradimo mostove saradnje između Srbije i Turske. Agencija TIKA je važan činilac u tome jer finansira mnoge projekte u Srbiji, a ovo je jedan, možda, od najvećih na Dunavu, budući da je tvrđava Ram veoma važna za tursku istoriju i to je jedan od razloga zbog kojih je izabrana – rekao je ambasador Turske u Srbiji Tanžu Bilgić. Ambasador je izrazio zadovoljstvo što Turska može da pomogne i da je sledeći stepenik dolazak još više turističkih gostiju iz Turske, ali i drugih zemalja.

SARADNJA SA TURSKOM

Koordinator Turske agencije za saradnju i koordinaciju – TIKA, Mehmed Bajrak predstavio je radove na tvrđavi i konačni izgled nakon rekonstrukcije, rekavši da će se potruditi da vrate izgled tvrđave u prvobitno stanje. On je naveo da su započeti radovi čišćenja i rekonstrukcije zidova, arheološka iskopavanja na zidinama prema Dunavu koja će biti urađena i na kompletnoj unutrašnjosti tvrđave. Takođe, zahvalio je na podršci predsedniku opštine, izvođaču radova i Ministarstvu, najavivši da očekuje završetak radova do septembra sledeće godine.

„Projekat je započet 2013. godine osvetljavanjem tvrđave kada je došlo i do povećanja broja turista pa se očekuje da će i po završetku projekta doći do velikog razvoja turizma ove oblasti. Ovo će biti simbol kulturne saradnje naše dve zemlje“, istakao je Bajrak.

On je dodao i da je ovo najveći projekat Agencije TIKA u sektoru restauracije, vrednosti 1,3 miliona evra zajedno sa izradom projekta koji je urađen sa opštinom i Zavodom za zaštitu spomenika kulture, a od Ministarstva je dobijena dozvola pa se zvanično počelo sa radovima restauracije.

„Rekonstrukcija ove tvrđave ima veliki značaj za nas i zahvaljujem Vladi, odnosno Ministarstvu, turskoj vladi i Agenciji TIKA, rekao je predsednik opštine Veliko Gradište, Dragan Milić, potvrdivši da je od početka saradnje osetno povećanje broja turista i da od nekoliko desetina hiljada biciklista iz Banata, koji stižu EuroVelo rutom, njih 70 odsto svraća u tvrđavu. On je dodao da smatra da je vreme da se radi i projekat za rekonstrukciju karavan saraja i hamama što bi činilo celovitu turističku ponudu koja bi bila objedinjena s ponudom okolnih opština, Golupcem i Požarevcem, i obuhvatala Srebrno jezero, Ram, Viminacijum, Golubačku tvrđavu i LJubičevo. Krajnji cilj nam je da zaposlimo što više ljudi, ali i da dovedemo turiste iz Turske ovde“, rekao je Bajrak.

Istorijat

Legenda kaže da je Romulov mlađi brat Rem, posle jedne svađe sa bratom, krenuo sa svojom ženom Leticijom pored Dunava da sebi traži novi dom. Tako se zaustavio na prelepom brežuljku i zasenjen njegovom lepotom rešio je da tu sebi sagradi dom.

Tvrđava Ram nalazi se na desnoj obali Dunava u istoimenom selu. U izvorima se prvi put spominje 1128. godine, kada su u njegovoj blizini Vizantijci pobedili Mađare. Nekoliko kilometara uzvodno od antičkog vizantijskog utvrđenja 1483. godine podignuta je nova tvrđava po nalogu Bajazita II. Bila je važno uporište turske odbrambene linije prema Ugarskoj. Tvrđava Ram imala je strateški značaj do 1521. godine kada se granica turske imperije pomerila ka severu. U periodu od 1718. do 1739. godine privremeno je bila u posedu Austrije.

Osnova utvrđenja je pravougaona sa pet kula. Kule su raspoređene u uglovima, tri na istočnom i dve na zapadnom bedemu. Glavna kula smeštena je u jugozapadnom uglu i kroz nju se ulazilo u tvrđavu – Donžon kula. Oko tvrđave nalazio se nizak bedem i široki suvi rov. Pored kule, u jugoistočnom uglu bedema nalazio se most pomoću koga se prelazio rov i ulazilo u prostor skrivenog puta između glavnog i spoljašnjeg niskog bedema. Ispod tvrđave, u steni, nalazi se uklesana rimska tabla. Ram je bio opremljen za dejstva odbrambenom artiljerijom, o čemu svedoče posebno građeni topovski otvori. U neposrednoj blizini je i jedan od očuvanih karavansaraja, a nešto niže naziru se i temelji turskog amama.