Šar-planina: Neiskorišćeno turističko blago

Šar-planina se nalazi na prostoru AP Kosovo i Metohija, a 1993. godine je proglašena nacionalnim parkom. Danas spada u prvu kategoriju zaštite, odnosno u područje od izuzetnog značaja.

Ime je dobila po šarama koje sneg formira na njenim strmim liticama i vrhovima jer one ne dozvoljavaju da sneg ravnomerno pokrije planinu.

Ipak, ova planina je poznata i po velikom broju raznovrsnih biljnih vrsta, od kojih se neke mogu naći samo na njoj. Kada ove biljke procvetaju one prošaraju obronke Šar-planine formirajući tako raznobojne pašnjake od kojih zavise stočari ovog kraja.

Na samom jugu Srbije, u dužini od 85 km graniči se sa Makedonijom.

Nacionalni park „Šar planina“ prostire se na 39.000 hektara i park je sa najvišim planinskim vrhovima u Srbiji. Stene različite starosti i sastava formiraju glavni planinski greben sa stotinu vrhova koji su u proseku visoki oko 2.000 metara, od kojih njih 30 dostiže visinu od 2.500 metara i više.

Sa srpske strane, najviši vrh je Bistra (2.652 m), a sa makedonske je Titov vrh (2.747 m) koji zapravo predstavlja najviši vrh Šar-planine.

„Srpski Alpi“

Šar-planina predstavlja neiskorišćeni turistički potencijal. Ovome je doprinela politička situacija na Kosovu i Metohiji, te neulaganja u puteve, izgradnju ili obnovu postojeće infrastrukture za smeštaj posetilaca.

Za smeštaj je namenjeno nekoliko hotela, privatnih vikendica i smeštaja, što kako se navodi na sajtu Turističkog vodiča Srbije to nije dovoljno za ostvarivanje nekog ozbiljnijeg prihoda od zimskog turizma.

Ipak, za ohrabrenje je što Ski centar „Brezovica“ i dalje radi, nakon dugog perioda u kom je bio gotovo pred gašenjem.

 

View this post on Instagram

 

A post shared by Brezovica Ski-centar (@brezovica_ski_centar)

Iako turiste brine i bezbednost, danas nema razloga za brigu uzimajući u obzir da su obližnja sela Brezovica i Šrpce srpske enklave. Posetioci kažu da žičare jesu zastarele za današnje standarde, a objekti ne baš novi. Ipak, rade, i to je najbitnije za uživanje u skijanju i odmoru.

Sneg se na ovoj planini zadržava od novembra do maja, što omogućava dugu skijašku sezonu, a kako se staze nalaze na različitim nadmorskim visinama, staze se svrstavaju među najpoznatije centre alpskog skijanja u Srbiji.

Ski centar „Brezovica“ udaljen je oko 9 kilometara od istoimenog mesta, a čini ga pet žičara i pet ski liftova. Staze su u proseku duge 3.000 metara, dok najduža ima 3.500 metara. Održavaju se pomoću tri tabača snega, a postoji mogućnost veštačkog osnežavanja staza.

Ipak, Šara je poznata po „free ride-u “ tj. skijanju van staze za šta je ova planina kao stvorena, uzimajuću u obzir da se skijališta prostiru od nadmorske visine od 900 metara pa do preko 2.500.

Kulturna baština

Izdvajaju se 45 crkava i manastira podignutih u periodu od XII do XVI veka izgrađenih u vreme Nemanjića. Istorijsko nasleđe čine još i srednjovekovna utvrđenja, grobnice, isposnice.

Kako se navodi na stranici Turističkog vodiča Srbije, veliki deo objekata spaljen je tokom 1999. godine i još uvek nije obnovljen. Ipak, neki od objekata koji su na raspolaganju posetiocima jesu manastir Sv. Petra Koriškog, crkva Sv. Bogorodice, crkva Sv. Petke, manastir Sv. Trojice.

Takođe, moguće je posetiti ostatke Dušanovog grada i manastira Sv. Arhangeli, koji se nalaze u podnožju Šar-planine nadomak Prizrena, gde je bila Dušanova srednjovekovna prestonica.

Plave „šarske oči“

Čitavim planinskim masivom, preovlađuje glacijalni reljef bogat vertikalnim liticama, dubokim klisurama i kanjonima, a posebno su lepa plava, čista glacijalna jezera poznatija kao „gorske/šarske oči“ kojih na obroncima Šare ima oko 100. Livadičko, jezera Veliki i Mali vir, Veliko i Malo Jažinačko jezero samo su neka od njih.

Kako se navodi na sajtu Zavoda za zaštitu prirode Srbije, Šar planina spada u vodom najbogatije planine Balkanskog poluostrva. Bogata je planiskim izvorima, potocima i rečicama koje se sa padina spuštaju u doline i ulivaju u dve šarske najveće reke: Prizrensku Bistricu i Lepanac.

Flora i fauna

Posetioci će imati prilike da vide oko 2.000 raznovrsnih biljnih vrsta od kojih su 18 endemske, odnosno rastu samo na ovom lokalitetu. Neke od njih su Hajdučica kralja Aleksandra, šarska divizma, šarplaninski šafran i karanfilić, šarska ptičja trava.

Bogata je i tercijarnim reliktima odnosno šumskim biljkama, pa se na njenim obroncima može naći srpska i natalijina ramonda, bedrnica, kao i četinari munika i molika.

Ova planina je jedna od faunistički najbogatijih područja Evrope pa se u prostoru parka mogu sresti beloglavi sup, sivi soko, dinarska voluharica, vidra, divlja mačka, ris, medved, divokoza.

Šar-planina ima sve: bogat živi svet, netaknutu prirodu, kvalitetna skijališta- fali joj samo potpomaganje njenog potencijala.