Saranda (1): U gradu različitih imena

Destinacije u koje se može putovati bez ikakvih uslova postale su prava retkost. Zbog toga su mnogi turisti iz Srbije ove godine rešili da se zapute na albansko primorje.

Kao i većina naših građana, do pre par godina nisam ni razmatrala putovanje u Albaniju niti mi je padalo na pamet da bih mogla tamo da letujem. Međutim, nakon što nam je omiljena Grčka prošle godine takoreći pred nosom zatvorila granicu, počela sam da razmatram i druge mogućnosti, kojih nije bilo previše.
Kad sam počela da istražujem letnja odmarališta u Albaniji, moju pažnju prvo je privukla Saranda i to upravo zbog svog, očigledno grčkog, imena. 

Agia Saranda na grčkom znači „Četrdeset mučenika“, što je i naziv vizantijskogmanastira čiji ostaci još uvek postoje u današnjoj Sarandi i po kojem je nazvan i čitav grad. 

Manastir je, kako legenda kaže, ime dobio u znak sećanja načetrdeset sveštenika i vojnika koji su pod otomanskom vlašću odbili da se poturče i tako izgubili život. 

Pod turskom vlašću ime grada Agia Saranda prešlo je najpre u Aja Saranda, a zatim u Sarandoz.

Zahvaljujući venecijanskom uticaju u ovom delu Sredozemlja, na zapadnim mapama grad se često pojavljuje i pod italijanskim nazivom Santi Quaranta, a u vreme italijanske okupacije tokom Drugog svetskog rata Musolini je ovom gradu dao ime Porto Eda, u čast svoje najstarije kćerke. Nakon Drugog svetskog rata, ime grada do danas je ostalo Saranda. 

Ovo područje bilo je naseljeno još u vreme mikenske civilizacije, a prvobitni naziv tadašnjeg protogrčkog naselja bio je Onezmos, kako se današnja Saranda zvala kao tadašnja luka u starogrčkoj državi Epir.

Poznato je da je epirski kralj Pir na kratko uspeo da svoju državu učini najmoćnijom u tadašnjem antičkom svetu, dok ga nisu porazili Rimljani. 

Ovaj deo Albanije ima izuzetno burnu i zanimljivu istoriju i veoma je bogat kako drevnim spomenicima tako i prirodnim lepotama. Prema legendi, grad su osnovali su potomci mitskog junaka Ahila. 

Pored arheoloških tragova mikenske civilizacije i antičkih naselja, u Sarandi je u 4. ili 5. veku sagrađena i prva sinagoga u Albaniji a ostaci brojnih antičkih i srednjovekovnih građevina vidljivi su i danas.

Što se novije istorije tiče, zanimljivo je da je ovaj kraj svojevremeno posetio lord Bajron i tom prilikom kupio albansku nošnju u kojoj je i ovekovečen na svom najpoznatijem portretu, koji se danas nalazi u Nacionalnoj galeriji portreta u Londonu.

Zanimljivo je, takođe, da je tokom Drugog balkanskog rata Saranda bila centar tadašnje, kratkotrajne grčke Autonomne republike Severnog Epira.