Sunčevo zračenje – činjenice na koje treba obratiti pažnju

Oni se razlikuju se u svojoj biološkoj aktivnosti i obimu u kome mogu da prodru u kožu. Što je kraća talasna dužina, to je UV zračenje štetnije. Krećući se od UVA do UVC zraka njihova dužina se smanjuje, ali raste intenzitet zračenja, tako da najkraće, UVC zračenje, ima ujedno i najjači intenzitet. Međutim, UV zračenje kraće talasne dužine je manje sposobno da prodre u kožu.

Na sreću, samo UVA i UVB zraci mogu do prodru kroz atmosferski omotač, a njihov negativni efekat može biti sprečen ili znatno umanjen odgovarajućim merama zaštite.

FAKTORI SREDINE KOJI UTIČU NA IZLOŽENOST OSOBA UV ZRAČENJU

DOBA GODINE

Na srednjim geografskim širinama, na kojima je i naša zemlja, najjače sunčevo zračenje je u toku letnjih meseci.

DOBA DANA

Jačina UV zraka zavisi od položaja sunca, a najveća je tokom četvoročasovnog perioda oko solarnog podneva (trenutak kada je sunce na najvišoj tački na nebu). Tokom ovog doba dana sunčevi zraci prelaze najkraći put do Zemlje. Nasuprot tome, u ranim jutarnjim ili kasnim popodnevnim satima sunčevi zraci prolaze pod većim uglom kroz atmosferu i shodno tome se mnogo više UV zračenja upija u atmosferi.

POLOŽAJ MESTA (GEOGRAFSKA ŠIRINA)

Što se nalazimo bliže Ekvatoru, UV zraci su jači, prelaze kraći put kroz atmosferu, i stoga ona apsorbuje manje štetnog UV zračenja.

NADMORSKA VISINA

Sa povećanjem nadmorske visine, manje atmosfere je dostupno da apsorbuje UV zračenje. Na svakih 1.000 m nadmorske visine, jačina UV zračenja se povećava za oko 10 odsto.

STEPEN OBLAČNOSTI

Sunčevo zračenje je najintenzivnije ukoliko nema ili je oblačnost veoma mala, sa većom gustinom oblaka zračenje je manje, ali treba imati u vidu da određena količina UV zraka (naročito UVA) prolazi kroz oblake.

VRSTA PODLOGE NA KOJOJ SE NALAZIMO

Mnoge površine reflektuju UV zračenje i doprinose povećanju jačine UV zraka. Dok trava, zemlja ili voda reflektuju manje od 10 odsto UV zračenja, pesak reflektuje oko 15 odsto, a morska pena oko 25 odsto. Sneg je posebno dobar reflektor i gotovo udvostručuje izloženost osobe UV zračenju, dok led može reflektovati i do čitavih 80 odsto sunčevih zraka.

KAKO SE ZAŠTITITI OD ŠTETNIH EFEKATA UV ZRAČENJA

Izbegavajte direktno izlaganje suncu u periodu od 10 do 16 časova.

Koristite preparate sa zaštitnim faktorom u svim vremenskim uslovima, u svakoj sezoni. Preporučljivo je koristiti faktor zaštite od sunca SPF- 30 i više, koji štiti od UVA i UVB zračenja. (Faktor se nanosi najmanje 15 minuta pre izlaska napolje, a treba ga ponovo nanositi na svaka dva sata, češće pri obilnijem znojenju, i nakon svakog boravka u vodi).

Nosite kape i šešire sa širokim obodima i odeću svetlih boja, od prirodnih materijala, po mogućstvu sa dugim rukavima, ili specijalnu odeću sa zaštitnim faktorom (odeća sa „UPF – ultraviolet protection factor“ oznakom).

Nosite naočare za sunce sa 100 odsto UVA/UVB zaštitom.

Izaberite kozmetiku i kontaktna sočiva koja nude UV zaštitu, ali imajte u vidu da je i dalje neophodno koristiti sredstvo za sunčanje i nositi sunčane naočare.

Redovno proveravajte kožu, kako biste na vreme primetili bilo kakve sumnjive promene i blagovremeno se javili lekaru.

Izbegavajte korišćenje solarijuma.

Zaštitite na pravilan način vaše dete od sunca i te postupke sprovodite zajedno.

Zaštita u zatvorenom prostoru

Vodite računa u mogućnosti štetnih efekata UV zračenja i u zatvorenom prostoru. S obzirom da UVA zraci prodiru kroz staklo, ukoliko ste izloženi delovanju sunčevih zraka na ovaj način, razmislite o dodavanju ravnog, obojenog UV-zaštitnog filma na bočne i zadnje prozore automobila, ukoliko je to u skladu sa propisima u vašoj zemlji, ili na prozore prostorija u kojima živite ili radite. Ovaj film blokira i do 99,9 odsto UV zračenja, a propušta do 80 odsto vidljive svetlosti.

PREPORUKE ZA POSTUPANJE U SKLADU SA JAČINOM  UV ZRAČENJA

Tekst preuzet sa portala Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograd