„Ima već nekoliko godina od kako ‘nikada’ nisam bio u Ženevi“, pomišljam, parafrazirajući jedan davni, verovatno apokrifni, državnički lapsus: godinama znam da mi je Ženeva nepoznanica, godinama sam je svestan kao mesta putničke čežnje, bolne želje za daljinom, nemačkoga „Fernweh“.
Mami me drevna republika pod Monblanom svojim dahom Francuske, svojom nekadašnjom veličinom, svojom legendom. Mami me svojim Ženevljanima: rođenim i izbornim. Mami me i nekim drugim, neznanim zovom, tišim a snažnijim.
Kao i Cirih, Ženeva je jedan od evropskih Olimpa. Oni su brat i sestra koji, iako udaljeni jedno od drugoga geografijom, istorijom i kulturom, možda i ne znajući dele svoju porodičnu priču: Cirih je bio prestonica Cvinglijeve reformacije, Ženeva – Farelove i Kalvinove. Oba su bili gradovi prosvetiteljstva: Ženeva kao rodni grad Rusoov i, makar privremeno, dom Volterov, Cirih kao otadžbina Lavatera i Bodmera. Bili su, kasnije, pozornice velikih ljubavi kompozitora romantizma i njihovih belogrlih aristokratskih ili velikograđanskih ljubavnica: Cirih za Riharda Vagnera i Matildu Vezendonk, Ženeva za Mari d´Agu i Franca Lista.
U prethodnom veku, oba su grada bila domovi i poslednja utočišta piscima koliko svetski slavnim toliko i Švajcarskoj stranim: Cirih DŽojsu i Manu, Ženeva Muzilu i Borhesu. Tmurni vođ Oktobarske revolucije živeo je i u Ženevi i u Cirihu. Čak i u ogledalu srpske povesti ova dva grada nisu ostala nepovezana: spojilo ih je vreme koje su u njima provela dva utemeljivača naše nacionalne kuće nakon 1903. godine: kralj Petar prvi u Ženevi i Nikola Pašić u Cirihu. No, sva je ova zajedničkost u istoriji, pripovestima i idejama. Teško da je neko danas i primećuje: brat i sestra su u velikoj meri izgubili zajedničke crte lica.
Put iz Lucerna, mog prebivališta u samom središtu alpske Republike, u Ženevu, na krajnjem jugozapadu zemlje, dug je, veoma dug. To je put iz katoličkog, a germanskog, srca stare planinske Konfederacije u reformatski, a romanski, grad koji joj je među poslednjima pristupio. Put iz centra istorijske Švajcarske na njenu periferiju, ali i put iz provincije Evrope u jedan od njenih centara. Vozim se nemo između monotono zavejanih obronaka brda nemačke Helvecije, prolazim joj kroz prestonicu. Negde iza Berna počinje Romandija, francuski svet. Iako se u Švajcarskoj govore još dva romanska jezika, kada kažu „Romandija“ ili „romanska Švajcarska“, Helveti misle isključivo na zapadni, frankofoni deo svoje zemlje, ne na italijanska brda i jezera Tičina niti na doline Graubindena, gde se govori i italijanski i retoromanski. Frankofona Romandija je jedina prava protivteža moćnoj kulturi nemačkog područja, jedina koja, kao ono čuveno galsko selo, hrabro odoleva osvajaču, kulturnom imperijalisti.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
