Svemirska masnoća

Astronomi sa australijskog Univerziteta u Novom Južnom Velsu (UNSW) i turskog Univerziteta Ege potvrdili su postojanje ogromne količine masne materije u međuzvezdanom prostoru koji se do sada smatrao u potpunosti praznim. Ova organska materija sastavljena je od ugljenika, elementa koji je esencijalno važan za postanak i razvoj različitih oblika života. Od ukupne količine ovog elementa rasprostranjenog u celom međuzvezdanom prostoru, samo polovinu čini ugljenik u svom čistom obliku. Ostatak se hemijski sastoji iz dva dela – takozvanog alifatičkog (”masnog” dela) i aromatičnog koji mirisom i sastavom podseća na naftalinske kuglice za moljce. Tim naučnika je u laboratorijskim uslovima uspeo da stvori materiju svojstvima identičnu međuzvezdanoj prašini. Direktnim ubacivanjem i širenjem ugljenične plazme u vakuumu na niskim temperaturama uspešno su imitirali proces u kom molekuli organske materije kreiraju delove zvezdanih tela. Stvorena materija je tako postala primarni ključ za razumevanje krajnjeg rezultata ovog istraživanja, a ”razbijajući” svetlost na njene konstitutivne talasne dužine, tim je otkrio koliko je zapravo novostvorena materija u stanju da apsorbuje svetlost markiranjem alifatičkog ugljenika pomoću infracrvenih talasa. Kombinujući laboratorijske podatke sa relevantnim astronomskim posmatranjima, došli su do za sada najpreciznijeg podatka o količini alifatičkog ugljenika koji se nalazi svuda u prostoru između nas i zvezda.

Rezultat je pomalo neobičan ako se uzme u obzir da je intergalaktički prostor smatran samo beskrajnim, mračnim i hladnim mestom. Istraživači su izneli podatak po kom na svaki milion vodonikovih atoma ide 100 masnih (alifatičkih) ugljenikovih atoma. ”Ova svemirska masnoća nije ni približno slična nečemu što biste mogli da mažete na jutarnji tost. Čađava je, otrovna i prisutna jedino u međuzvezdanom prostoru”, ističe Tomas Šmit, koautor istraživanja i profesor Univerziteta u Novom Južnom Velsu. Sa druge strane, ono što svetsku naučnu javnost najviše intrigira u vezi sa novoobjavljenim rezultatima istraživanja jeste podatak o tolikoj, do sada nezabeleženoj rasprostranjenosti ugljenika, elementa zaslužnog za nastanak života i planetarnih sistema. Sama materija nije naučna novost već njena rasprostranjenost. Curiosity rover svemirske agencije NASA nakon skoro šest godina misije je početkom juna ove godine na Marsu detektovao organsku materiju sličnog sastava. Podstaknuti otkrićem svemirske masnoće osmočlani naučni tim dalje planira svoj sledeći istraživački korak – utvrđivanje tačne količine naftalinsko-aromatičnog ugljenika što će predstavljati još uzbudljiviji laboratorijski poduhvat. Preciznim utvrđivanjem količine oba tipa ugljenika u intergalaktičkoj prašini moglo bi se otkriti i koliko je ova materija u mogućnosti da stvori nov život u Solarnom sistemu ali i čitavoj galaksiji.

U saradnji sa Centrom za promociju nauke, „Danas“ predstavlja izabrane priče sa naučnopopularnog portala elementarium.cpn.rs