Sveti Dimitrije: Zaštitnik Soluna čije se mošti čuvaju u crkvi koja je na listi svetske kulturne baštine od izuzetnog značaja

Pravoslavni spisi navode da je Sveti Dimitrije rođen u Solunu u trećem veku naše ere, za vreme kratkotrajne vladavine jedinog varvarskog Rimskog cara tračanina Maksimilijana od blagorodnih i blagočestivih roditelja, koji dugo nisu mogli da imaju dece. Bio je sin jedinac.

Dimitrije je po očevoj smrti nasledio vojvodsko zvanje, a kako je vaspitavan u hrišćanskom duhu, on je propovedao hrišćanstvo, umesto da ga, po zapovesti i nalogu cara Maksimilijana, istrebljuje.

Car, saznavši da je namesnik Dimitrije hrišćanin i da je mnoge, umesto da ih odvrati, upravo preveo u hrišćanstvo, naredi da Dimitrije bude prvo utamničen a zatim izboden kopljima, usred molitve.

Solunski hrišćani su ga tajno sahranili. Kasnije je velmoža Leontije iz Ilirije, izlečen od teške bolesti nad grobom ovog mučenika, u znak zahvalnosti podigao je crkvu.

Prilikom iskopavanja temelja crkve pronađene su mošti Svetoga velikomučenika Dimitrija. Proglašen je svecem, zaštitnikom grada Soluna.

Praznik Svetog Dimitrija, vrlo je značajan u pravoslavlju, posebno u Grčkoj i na Balkanu, gde je Dimitrije zaštitnik mnogih gradova, uključujući Solun. Dan Svetog Dimitrija obeležava se brojnim liturgijama i hodočašćima, a u Solunu je to dan kada se okupljaju veliki broj vernika koji dolaze da se poklone njegovim moštima.

Crkva Svetog Dimitrija u Solunu

Crkva Svetog Dimitrija u Solunu je najvažnija i najveća crkva u Solunu. Sveti Dimitrije je zaštitnik grada Soluna, a crkva datira iz vremena Vizantijskog carstva kada je Solun bio drugi po veličini grad u Vizantiji odmah posle Konstantinopolja (Carigrada). Crkva se nalazi na svetskoj kulturnoj baštini od izuzetnog značaja od 1989. godine.

Prva crkva sagrađena je oko četvrtog veka, na mestu rimskog kupatila. Nekoliko puta je razarana od požara, a na kraju je crkva sagrađena kao petobrodna bazilika (629—634), ovo je oblik crkve koji se zadržao do danas.

Mozaici koji se danas nalaze u crkvi predstavljaju retke primere umetnosti preživele iz doba Ikonoborstva. Nakon osvajanja Soluna od strane Turaka 1430. godine, crkva je pretvorena u džamiju. Nakon oslobađanja Soluna u balkanskim ratovima Crkva Svetog Dimitrija je osveštana i ponovo joj je vraćeno zvono.

Crkva je nažalost razorena 1917. u Velikom solunskom požaru, ali je restaurirana između 1926. i 1948. godine. Prilikom funkcionisanja crkve kao džamije i velikog oštećenja u požaru iz 1917, najveći deo mozaika iz vizantijskog perioda je izgubljen. Kasnija iskopavanja su otkrila delove rimskog kupatila, koji se i danas mogu videti unutar crkve, gde su Rimljani držali Svetog Dimitrija i pogubili ga. Unutar crkve nalazi se sarkofag sa moštima Svetog Dimitrija. Crkva danas predstavlja jedan od najlepših primera paleohrišćanskih i vizantijskih spomenika kulture u Solunu.

Crkva se nalazi u istoimenoj ulici, piše wikipedia.