Tajna stare egipatske „društvene“ igre

Senet, koji podseća na šah, na početku je bio omiljena igra u dokolici. Ali, tokom gotovo dva milenijuma, prerastao je u igru povezanu sa zagrobnim životom, tj. životom posle života, koja se igra na tabli koja i predstavlja taj život. Iako najverovatnije nije prva igra na tabli na svetu, jeste od onih koje su postale potpuni hit: pretpostavlja se da su u njoj uživali svi staleži egipatskog društva pre oko 5000 godina, a igrali su je sa istom strašću i 2500 godina kasnije. Danas, vekovima nakon starih Egipćana, novi pogled na senet u jednom kalifornijskom muzeju može da otkrije kada je došlo do ove dramatične transformacije.

Naime, sve do pre oko 4300 godina nije bilo sumnje da senet predstavlja razbibrigu. A onda su stari Egipćani počeli na grobnicama da oslikavaju preminule kako igraju senet sa svojim živim prijateljima ili rodbinom. Tekstovi iz tog vremena pokazuju da je na igru tada gledalo kao na vid komunikacije između dva sveta.

Tokom sledećeg milenijuma tekstovi su opisivali senet kao igru koja prati kretanje duše kroz egipatsko carstvo mrtvih ili Duat, dalje ka zagrobnom životu. Vremenom se i sama igra menjala, pa su dodavane hijeroglifske ptice koje su za Egipćane simbolizovale duše.

Tabla za senet u Egipatskom muzeju Rozikrušan, u San Dijegu, u Kaliforniji, može da pokaže najranije faze ovog redizajna. Tabli nedostaju hijeroglifi koji simbolizuju dušu, ali kvadrat pod brojem 27 – koji je na staroj tabli nosio slovo X – sada nosi hijeroglifsku oznaku za vodu. Arheolozi smatraju da ovo predstavlja neko jezero ili reku za koju su Egipćani verovali da se nalazi na putu duše kroz Duat.

„Ovo je možda jedan od prvih puta da se ovaj aspekt putovanja kroz zagrobni život vizuelno prikaže na tabli“, objašnjava Valter Krist, arheolog sa Univerziteta u Mastrihtu, koji opisuje kalifornijsku tablu u The Journal of Egyptian Archaeology.

Inače, starost i arheološki kontekst ove table su nedovoljno poznati – moguće je da je tabla kupljena na sajmu antikviteta u 19. veku. Zanimljiv je njen izgled: početna pozicija ili start nalazi se na mestu koje je uobičajeno za kraj ili finish. Stručnjaci tvrde da je ovo učestalo u razdoblju u istoriji poznatom kao Srednje kraljevstvo, od pre 4000 do 3700 godina, i da je sama tabla stara oko 3500 godina.

U saradnji sa Centrom za promociju nauke, „Danas“ predstavlja izabrane priče sa naučnopopularnog portala elementarium.cpn.rs