Turska (2): Svetac o kome se malo zna

Prema tamošnjim medijima, mnogi poistovećuju Božić sa slavljenjem Deda Mraza, a uličnu rasvetu, poklone i ukrašene jelke tumače kao znak svetle nade u početak nove godine.

Rođen u Patari, Sveti Nikola je veliki deo Čudotvoračkog života proveo u susednoj Miri, današnjem Demreu, gde mu je posvećena crkva. Mali grad Demre, 90 kilometara jugozapadno od regionalnog centra Antalije, smešten je na spektakularnoj Turskoj rivijeri. Na jugu su tirkizne vode Mediterana, strme hridi i vrludave staze koje povezuju usamljena ribarska sela i peščane uvale. Na severu, posle borovih šuma, štrče vrhovi planinskog masiva Taurus. U neverovatnom spoju prirodnih lepota i istorije Sveti Nikola je, kažu, činio čuda.

Mira je bila jedan od najvažnijih gradova antičke Likije. Pronađeni novčići potiču iz 300. godine pre Hrista, ali je grad osnovan u petom stoleću. Cvetao je kao deo Rimske imperije kada su sagrađeni mnogi javni objekti.

Mira je dobila ime po po miri (botanički izmirna, commiphora myrrha), vrsti crvenkastobraon mirisave smole, u stara vremena cenjenoj trgovinskoj robi. Mnoge od slavopojki Svetom Nikoli ističu da je bio arhiepiskop u mestu nazvanom po miri, na koju je mirisalo ulje korišćeno u njegovim obredima. Veoma uobičajeni savremeni turski grad Demre (ili Kale) zovu po istoimenoj reci. U okrugu je 2010. živelo preko 25.000 ljudi, u gradu blizu 16.000. Značajna hrišćanska zajednica Grka je obitavala u Demreu do 1920-ih, pre razmene stanovništva između Grčke i Turske.

Topla i plodna zemlja daje ukusno povrće, nar i pomorandže i u decembru. Od 1980-ih su bogata istorija, privlačnosti poput susednog ostrva Kekova, more i topla klima učinili ovaj deo obale veoma popularnim među turistima iz Turske i Evrope. Lokalne rukotvorine poput ćilima i događaji kao festival borbe kamila donose dodatni novac.

U Demreu postoje četiri istaknute statue Svetog Nikole koje ga predstavljaju kao srednjovekovnog Božić Batu, pravoslavnog visokostojnika, modernog zapadnjačkog Deda Mraza i autentičnog Sveca od Likije. Različite ideologije iza alternativnih vizija sveca koji je postao gotovo univerzalni darodavac. Za jedne autore je Sveti Nikola dobrotvor koji brine za decu. Za druge pre svega jedan od najvažnijih svetaca u hrišćanskoj crkvi. Za treće veseli, svetovni i komercijalni simbol dolazećih praznika…

Ruševine antičke Mire su 1,5 kilometara od Demrea. Tu je nekropola kraj mora, izuzetan skup kamenih grobnica sa bogato ukrašenim naličjima uklesanim u prednji deo hridi. Grobnice su sagrađene kao kopije boravišta najstarijih žitelja Mire. Rimski amfiteatar je najveće i najbolje očuvano likijsko pozorište. Deset hiljada gledalaca je moglo da se smesti u 35 redova. No za pravoslavne hodočasnike i većinu turista vrhunac u Demreu je Crkva Svetog Nikole, oko 150 metara od glavnog trga. „Muzej Svetog Nikole“, što je zvaničan naziv, 2013. posetilo je 528.800 gostiju, najviše za pojedinačno mesto u regionu. Prihod od ulaznica vrednih po 15 turskih lira (oko četiri evra) je bio značajan podsticaj lokalnoj privredi. Ipak je Demre još uvek pošteđen velikog broja turista, što je slučaj u naseljima na istoku ka dvomilionskoj Antaliji. Najviše ih je iz Rusije, prema podatku još iz 2007, gotovo 250.000. Oni jednodnevnom posetom Demreu spajaju razgledanje sa kupanjem i piknikom.