Tvrđava Bač: Najlepši biser srednjovekovne ogrlice

Dograđivanje i ojačavanje tvrđave trajalo je nepuna dva veka, a radove na utvrđivanju i prilagođavanju novim vojnoinženjerskim zahtevima, vodili su nadbiskupi, koji su često bili i župani. Poslednja obnova, pre pada u turske ruke, izvršena je za vreme fra Pavla Tomorija dvadesetih godina 16. veka.

Sudeći po dokumentima i starim gravirama grad nije značajno stradao tokom oslobađanja od Turaka 1686. godine, navodi se u tekstu Slavice Vujović, arhitekte-konzervatora. Kako piše, tokom Rakocijevog ustanka Bač je pretrpeo velike gubitke, a tvrđava je više puta rušena i paljena. Nakon miniranja 1704, tvrđava je napuštena.

„Onemogućena da ikoga više brani i odbrani počela je da živi novi život – slavne razvaline. Privlačila je pažnju tragača za blagom i onih koji su gotovo dva i po veka raznosili opeku i kamen“, navodi se u tekstu.

Tvrđava u Baču je status spomenika kulture dobila 1948, a danas je najveća turistička atrakcija opštine na severozapadu Srbije.

– Tvrđava je najlepši biser srednjovekovne ogrlice u Vojvodini. Postoji od 14. veka, a prošle godine je dobila nagradu Evropske unije za kulturno nasleđe Evropa Nostra gde je proglašena najbolje konzerviranim objektom u Srbiji – kaže za Danas Tanja Mitić, saradnica u turizmu Turističke organizacije Bač.

Nakon što je u ponedeljak ujutru dve ture turista odvela u obilazak prve tvrđave koju putnici Dunavom ugledaju kada uđu u Srbiju, Tanja Mitić kaže da je gostiju svake godine sve više.

– NJihov broj kontinuirano raste i ima ih iz raznih krajeva sveta. Krajem prošle godine imali smo goste sa Novog Zelanda, dolaze nam iz svih krajeva Srbije, ali i iz Hrvatske, Mađarske, Rumunije – kaže Mitić.

Osim bogatog kulturno-istorijskog nasleđa, opština Bač razvija i svoju turističku ponudu prirodnog bogatstva, gde se između ostalog izdvaja iz Titovog vremena poznato lovište Karađorđevo.

Rezervat biosfere „Bačko podunavlje“ upisan je 2017. na listu UNESCO. Prostire se na područjima opština Sombor, Apatin, Odžaci, Bač i Bačka Palanka i pokriva površinu od 176.635 hektara. U okviru njega se nalaze četiri zaštićena područja, među kojima su Specijalni rezervati prirode „Gornje Podunavlje“ i „Karađorđevo“.

Osim Bačkog podunavlja i Dunava ova opština može da se pohvali i lovištima Plavna i Ristovača, kao i jezerom Provala – najdubljim jezerom u Vojvodini, koje je nastalo kao posledica poplave Dunava 1926. godine. U svom najplićem delu Provala je duboka pet, a u najdubljem 19 metara.

Prelazak sa preliminarne liste UNESCO na zvaničnu samo je jedan od ciljeva koje ova opština ima u planu. Drugi se odnosi na razvoj biciklističke ponude, već sada vrlo atraktivne.

– U našoj opštini je 43 kilometra plovne obale Dunava, što je izuzetno zanimljivo ciklo turistima kojih najviše ima iz Hrvatske, Slovenije i Austrije. U planu je da se za njihove potrebe izgradi neka vrsta ciklo info podunavskog centra gde bi oni mogli da se odmore, naprave pauzu, poprave bicikl – kaže Tanja Mitić.

Planova je mnogo, za ovu godinu planirano je otvaranje Franjevačkog samostana, formiranje muzejske postavke u manastiru Bođani, koji 2022. slavi 300 godina od podizanja četvrte u nizu crkve, ali i restauracija ostataka turskog kupatila, obnova kule Šiljak, sa uvođenjem turističke namene, kao i rehabilitacija dvorca u Bačkom Novom Selu u Dunavski informativni centar.

Manastir Bođani koji uskoro slavi veliki jubilej čine crkva, konaci i prateći ekonomski objekti. Nekoliko puta je razaran i obnavljan, a u doba Rakocijeve bune je bio spaljen do temelja. Prvi manastir izgradio je trgovac Bogdan iz Dalmacije 1478. godine u znak zahvalnosti Bogorodici za isceljenje obolelih očiju. Sadašnju crkvu je tokom 17. veka podigao Mihajlo Temišvarlija iz Segedina, kao četvrto crkveno zdanje na istom mestu posvećeno Vavedenju Presvete Bogorodice. Od izgradnje pa sve do 1991. bio je isključivo muški manastir. U okviru konaka nalazi se mala kapela sa izvorom na kome se po predanju ktitor ovog manastira Bogdan, koji je imao bolesne oči, umio i ozdravio.

O tvrđavi

Plato na kome je podignuto utvrđenje relativno je malih dimenzija i zahvata površinu od 8.700 kvadratnih metara. Osnova tvrđave je u obliku trapezoida, prilagođenog obliku terena. Na uglovima se nalazilo pet isturenih odbrambenih kula, međusobno povezanih bedemom širine dva metra i visine 12 metara, sa streljačkim stazama. Kule su različitih oblika i dimenzija.

Zapisi iz 1665.

Evlija Čelebija je tokom posete Baču 1665. godine zapisao između ostalog: „To je divna tvrđava na jednom jezeru koje dobiva vodu iz Dunava, ima četvorougaoni oblik, a sva je sazidana od cigle… U ovom gradu nalazi se još jedna velika kula; to je prava kosmorama, koja je okrenuta prema jezeru. Na njoj se nalazi divno odmaralište poput carskog. To je dvorac lep kao Havernek; u njemu se sastaju svi prosvećeni i iskreni prijatelji iz grada da se odmore i razonode.“