Uspon i pad dizel motora

Nakon što je nedavno i Federalni administrativni sud u Lajpcigu, kao najviša sudska instanca u Nemačkoj, doneo istorijsku odluku o zabrani dizela u gradovima Nemačke, nakon afere sa Volfagenom, dizel je izgubio svoje najveće uporište.

Tehnologija dizel motora razvijena je krajem XIX veka, gotovo čitav vek pre nego što će doživeti svoju ekonomsku eksploziju. Dizel nosi ime po izumitelju ovog tipa motora sa unutrašnjim sagorevanjem, nemačkom pronalazaču Rudolfu Dizelu (1858-1913), koji je samo jedan od nemačkih inovatora tog doba. Poreklom Bavarac, rođen je u Parizu, ali je u eri prusko-francuskog rata njegova porodica napustila Francusku. Zahvaljujući obrazovanju inženjera, Dizel je unapredio porodičnu industriju izumom, kako se smatralo, najsavršenijeg motora.

NJegova relativno rana smrt je, inače, bila jedna od najvećih krimi afera epohe i zanimljiva priča za sebe. Dizel je, naime, nastradao kada se 1913. godine zaputio u London na sastanak sa predstavnicima preduzeća koje se bavilo motorima. Ukrcao se 29. septembra na parobrod Drezden, večerao i otišao u svoju kabinu u 10 sati uveče, zamolivši poslugu da ga probudi u 6.15 ujutru. Međutim, nakon toga nikada više nije viđen – njegova kabina je bila prazna, a njegovo telo nije pronađeno.

Slučaj o kome je dugo pisala evropska štampa nikad nije rešen. U njemu su se pojavili i norveški ribolovci koji su navodno videli leš kako pluta Severnim morem u fazi raspadanja, potom navodna britanska zavera i plan da se dizel motori uvedu u podmornice, dnevničke beleške, kao i torba sa tadašnjih 200.000 nemačkih maraka koju je Dizel ostavio svojoj ženi sa zahtevom da je otvori tek pet dana nakon njegovog odlaska.

Sa naftnom krizom sedamdesetih godina, počinje uspon dizel motora u auto-industriji. Kao efikasniji, pa stoga i manji potrošač goriva, dizel se čini kao praktično rešenje i uskoro njegov udeo na tržištu počinje da raste. Prema više puta citiranim podacima Britanskog društva za trgovinu i proizvodnju motora, u Evropskoj uniji danas tačno 50 odsto prodatih vozila ima dizel motor.

“Nauka kroz priče” je medijska inicijativa koja na društvenim mrežama i u tradicionalnim medijima svakodnevno objavljuje originalne priloge inspirisane naučnim saznanjima. Uz podršku Instituta za fiziku u Beogradu, „Danas“ predstavlja 77 izabranih priča sa portala www.naukakrozprice.rs.