Važnost pulmološkog pregleda kod postkovid pacijenata

U slučaju respiratornog trakta dominantni su simptomi kao što su kašalj, otežano disanje, bolovi u grudima, nedostatak vazduha, te zamaranje pri lakšem fizičkom naporu. Česti su bolovi u zglobovima i mišićima, osećaj stezanja u grudima, te glavobolja, nesanice, gubitak čula ukusa i mirisa. Sve ove tegobe redovno prati osećaj hroničnog umora.

Utvrđeno je da više od 10 odsto bolesnika ima tegobe koje traju duže od 20 dana, a naučne studije su pokazale da se samo 20 odsto bolesnika potpuno oporavi nakon 50 dana od početka bolesti. Neobično za infekciju korona virusom je da osobe nakon preležane upale pluća ređe imaju prolongirani kašalj, poredeći sa drugim respiratornim infekcijama.

Hronični kašalj se kod postkovid pacijenata javlja u sedam do 11,9 odsto slučajeva, zavisno o vremenskoj tački praćenja, ali zato trećina onih koji su preležali koronu (32  do 39 odsto pacijenata) ima otežano disanje. Tegobe koje traju duže od tri sedmice predstavljaju produženi Covid-19, a ukoliko traju duže od tri meseca onda je reč o hroničnom postcovid sindromu.

Korona virus i plućna fibroza

Najteža komplikacija je plućna fibroza koja ostavlja trajne ožiljke na plućnom tkivu. Napredovanje bolesti plućna fibroza je moguće usporiti, a ponekad čak i zaustaviti ako se na vreme dijagnostikuje.

Kod pojedinih osoba koje su preležale Covid-19 na rendgen snimku se prikazuje slika mlečnog stakla, koja je pokazatelj oštećenja plućnog tkiva. Dokazano je da kod postcovid pacijenata nakon ozdravljenja dolazi do smanjene plućne funkcije i otežanog disanja, koja se verifikuje spirometrijskim pregledom i bude smanjena za oko 20 do 30 odsto.

Ono što postcovid pacijentima smeta je smanjena telesna kondicija, teško disanje i zamaranje pri bržem hodu po ravnom. Razlog tome je što kiseonik teže dolazi do krvnih sudova, pluća postaju kruta i manje elastična, a disanje površno i ubrzano. Rezultat svega toga je umanjena sposobnost obavljanja jednostavnih aktivnosti svakodnevnog života.

Da li je potreban pulmološki pregled?

Brojne su studije u svetu napisane o tegobama nakon infekcije SARS-COV-2 virusom, međutim svaki pacijent ima svoj individualni imunološki odgovor te isto tako individualne postcovid-19 tegobe.

Oslabljena funkcija pluća nakon preležane COVID-19 infekcije je razlog zašto pacijenti trebaju pulmološki pregled i pulmološku rehabilitaciju.

Pulmološki pregled uz procenu funkcije pluća dijagnostičkom metodom spirometrije je neophodan kako bi se primenila individualno najbolja terapija u cilju poboljšanja funkcije pluća.

Spirometrija i plućna fibroza

Spirometrija je uobičajeni dijagnostički postupak kojim merimo brzine i zapreminu vazduha koji udišemo i izdišemo, a korisna je u dijagnozi i praćenju lečenja stanja kao što su astma, hronični bronhitis, emfizema, plućna fibroze, preležani korona virus, kao i u drugim bolestima koje posredno utiču na plućnu funkciju.

Spirometrijsko merenje izvodi se maksimalnim udahom do totalnog plućnog kapaciteta nakon kojeg se izdahne sav vazduh iz pluća u usnik spirometra (vazduh ne sme izlaziti kroz nos ili pored usnika). Nakon svakog pokušaja treba proceniti tehniku izvođenja, saradnju pacijenta te moguće artefakte i odabrati najbolji nalaz.

Spirometrija je suštinski vrlo siguran i pouzdan test, sa minimalnim kratkotrajnim neželjenim efektima kao što su nedostatak daha ili blaga omaglica u trenucima neposredno nakon izvođenja testa.

Kontraindikovana je kod svežeg infarkta miokarda srca, nekontrolisane arterijske hipertenzije, nestabilne angine pektoris i sveže nelečene tromboembolije pluća.

Spirometrija je najznačajniji test za procenu plućne funkcije i služi za procenu restriktivnih i opstruktivnih bolesti, ali i statusa pluća nakon preležane Covid infekcije. Spirometrija je neinvazivna dijagnostička metoda kojom se procenjuje plućna funkcija i služi nam za praćenje efekata terapije kod plućnih bolesti kao što je plućna fibroza.

Sama spirometrija traje par minuta, a rezultati analize se interpretiraju odmah što je neprocenjivo za svakog pacijenta.

Kako se pripremiti za spirometriju?

Pre testa poželjno je dva sata ne konzumirati hranu, naročito ne u većim količinama. Obucite udobnu garderobu kako biste mogli da dišete punim plućima. Uzimanje inhalatornih lekova na dan testiranja zavisi od dogovora sa lekarom.

U slučaju da je potrebno raditi i bronhodilatatorski test ponesite svoju pumpicu Ventolina na testiranje. Bronhodilatatorski test se radi tako što se prvo uradi spirometrijski test, a zatim se uzme 400mcg Salbutamola (četiri udaha Ventolina) i ponavlja se spirometrija posle 15 –ak minuta.

Cilj bronhodilatatorskog testa je videti kako preporučena inhalatorna terapija poboljšava plućnu funkciju. Test se smatra pozitivnim ako se protok poveća za više od 200 ml.

Kako se izvodi spirometrija?

Smisao testa je izduvati u aparat najvećom brzinom sav vazduh koji imate u plućima nakon dubokog udaha. Pažljivo poslušajte uputstva koja će vam dati medicinska sestra ili lekar.

Na nos se stavlja štipaljka koja će sprečiti izbacivanje vazduha preko nosa prilikom izvođenja spirometrije kako bi sav vazduh izdahnuli preko usta. Test se obično ponavlja nekoliko puta kako bi bio što verodostojniji.

Šta je rezultat testa?

Vitalni kapacitet (VC) je maksimalna zapremina vazduha od maksimalnog izdaha do masksimalnog udaha. Ukoliko je smanjen, upućuje na restriktivne smetnje disanja. Kod zdravih osoba je VC jednak forsiranom vitalnom kapacitetu (FVC).

Forsirani ekspiratorni volumen (FEV1) ukazuje na količinu vazduha koju snažno možete izdahnuti u prvoj sekundi. Ukoliko je smanjen, ukazuje na opstruktivne smetnje disanja, u nekim slučajevima upućuje i na restriktivne. Tiffenau-ov indeks je odnos prethodna dva parametra, a pokazatelj je snižene funkcije pluća ukoliko je niži od 70 odsto.

Korona virus – lično iskustvo

Podeliću sa vama svoje lično iskustvo kao pacijent koji je preležao Covid19 infekciju.

Kao lekar sam bio izložen, u svakodnevnom radu sa plućnim pacijentima, novom virusu kojim sam se na kraju i sam zarazio.

Poslije ambulantno preležane akutne faze bolesti u blagoj kliničkoj formi i brze negativizacije PCR nalaza pojavile su se značajne tegobe od strane respiratornog i kardiovaskularnog sistema praćene neurološkim manifestacijama koje su trajale nekoliko meseci.

Kontinuirano je bio prisutan hronični umor. Usledile su brojne dijagnostičke pretrage. Nastupila je borba mog organizma sa ostacima SARS-COV-2 virusa i velika želja za pobedom nepozvanog gosta u svom telu. Danas se bolje osećam, tegobe su dosta manje izražene, a u međuvremenu sam i vakcinisan.

Pluća su organ koji je najviše pogođen SARS-COV-2 virusom i zato naglašavam da je jako bitno da pratite svoje post COVID-19 stanje u saradnji sa svojim pulmologom koji će vam preporučiti koje dijagnostičke pretrage i testove treba da uradite kako biste poboljšali kvalitet sopstvenog života.

Autor je pulmolog